Silahlı bir çatışma sonrası yerlerinden edilmiş kişilerin ve mültecilerin çatışma öncesi sahip oldukları mülkiyet haklarının yeniden tesis edilmesi, barışın inşa edilmesi açısından özel bir önem taşır.

Bosna Hersek’i 1992’den 1995 yılına kadar kasıp kavuran savaş, konut stokunun üçte birinin tahrip olmasına ya da oturulamaz hale gelmesine de neden oldu. Savaş sırasında sistematik etnik temizlik yöntemlerinin uygulanması Boşnakları, Hırvatları ve Sırpları evlerini geride bırakarak, kendi etnik gruplarının çoğunlukta olduğu bölgelere ya da yurtdışına sığınmaya zorladı.

Bosna Hersek'in savaş öncesi 4,5 milyonluk nüfusunun yarısından fazlası bu savaş sırasında güvenlik arayışı nedeniyle evlerini, iş yerlerini ve bütün taşınmazlarını terk etti. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği'nin tahminlerine göre, Bosna Hersek'ten 800.000'den fazla mülteci çatışma öncesi evlerinden ayrılmak ve yurtdışına iltica etmek zorunda kaldı; 1 milyondan fazla kişi de ülkenin daha güvenlikli bölgelerine göç etti.

Savaş sırasında terk edilen taşınmaz mallara, etnik temizlik siyasetinin bir parçası olarak, farklı etnik kökenden gelen kişiler yerleştirildi ve bu, mülkiyet sorununu daha da karmaşık hale getirdi. Bu bağlamda taraflar savaşın sonunda imzalan Dayton Barış Anlaşması (DBA) ile, daha önce benzeri görülmemiş, uzmanlaşmış bir kuruluş ihdas ederek, bu sorunu çözmekle görevlendirdiler. Dayton Anlaşması Ek 7 Bölüm II’de, taşınmaz mallarla ilgili Yerinden Edilmiş Kişiler ve Mültecilerin Taşınmaz Mal Talepleri Komisyonu ("Komisyon") oluşturuldu.

DBA Ek 7’de yer alan madde I’e göre, tüm mülteciler ve yerlerinden edilmiş kişiler, savaş sırasında terk etmek zorunda kaldıkları evlerine, taşınmazlarına serbestçe dönme hakkına sahip olacaklardı. Bu kişiler, 1991 yılından bu yana devam eden çatışmalar sırasında kullanmaktan mahrum bırakıldıkları mülklerin kendilerine iade edilmesini ve kendilerine iade edilemeyen mülkleri için ise tazminat ödenmesini isteme hakkına sahip olacaklardı.

Anlaşma ile Komisyon'a şu görevler verilmişti: Bosna Hersek'te 1 Nisan 1992'den bu yana gönüllü olarak satılmamış........

© Yeni Düzen