O dönem hatırlanacaktır Navaz Şerif, yolsuzluk skandalları nedeniyle hapisteydi, siyaseten yasaklıydı ve İmran Han, Pakistan müesses nizamının yani ordunun da aksi ses çıkarmaması ile iktidara gelmeyi başarmıştı. Bugün, İmran Han hapiste, siyaseten yasaklı ve hakkında Yüksek Mahkemeden dönse de verilmiş hükümler bulunuyor. Imran Han’ın hapiste kalacağı süreyi uzatacakmış gibi görünen benzer şekilde hükümlerin çıkması beklenen tonlarca dava da sırada. Partisi, PTI (Pakistan Tehreek-e-Insaf)’ın elit kadroları 2023’deki müdahaleden sonra siyasetten el ayak çektirilmiş, genç ve nispeten tecrübesiz yeni bir siyasi kadro ile yola devam etmek zorunda kalmıştı. Öte yandan siyaseten rakiplerin Pakistan’ın siyasi hanedanlarının temsilcisi olduğu, hem Navaz Şerif liderliğindeki Müslüman Birliğinin MB), hem de Benazir Butto’nun oğlu Bilaval Butto Zerdali’nin liderliğindeki Pakistan Halk Partisinin (PHP) daha önce iktidara geldiği, koalisyon hükümetinde de buluştuğu unutulmamalı. Ordu, bu iki siyasi hattan gelen genç kuşağın (Meryem Şerif ve Bilaval Butto) mevcut veya olası hükümetler içinde aktif olabileceklerini ama bugünün konjonktürü ile baş edebilecek tecrübede olmadıklarını düşünmüş olmalı ki Navaz Şerif’in sürgünden politikaya dönmesine ve başbakanlık için siyaset oyununa yeniden girmesine karar verilmişti. Dolayısıyla Navaz Şerif’in aynı 2018’de İmran Han’ın aldığı gibi seçimi pürüzsüz bir biçimde kazanması bekleniyordu.

Pakistan müesses nizamı, yani ordu niye önemli?

Pakistan, ülkenin dünya jeopolitikasında ve küresel siyasetteki yerini ordunun belirlediği ama demokrasinin de bir şekilde işlemesinin kamuoyunda önemli olduğu bir siyasi kültüre sahip. Müesses nizam, güvenlik ve dış politikanın temel kontörlerini kontrol altında tutarken demokratik alan temelde iç politik meselelerin öne çıktığı bir siyaset oyununa sahne oluyor. Gerçi, dinamik bir toplumdan bahsediyoruz ve her toplumda olduğu gibi iç politika-dış politika ayrımı cetvelle çizilmiş gibi yapılamıyor. İç politik meselelerin başında ekonomi ve ekonomik darboğaz geliyor ve ordu, darboğaz kısmıyla ilgilenmeyi atlasa da ekonominin şekillendirilmesinde sözü olsun istiyor. Bunda iki faktör önemli. Öncelikle ordunun, hassas dengelerin üzerinde durduğu unutulmamalı. Pakistan ekonomisinin temel yatırımcıları (Çin, BAE ve Suudi Arabistan) Pakistan ordusunun dostları arasında, ayrıca ordunun ve sivil siyasi elitin jeopolitik nedenlerle (Ortadoğu- Güney Asya’daki dengeleri gözetmek durumunda oldukları için) dost hanesi içerisinde tutmak zorunda oldukları aktörler var: ABD gibi, tutmayı istedikleri aktörler var Türkiye gibi. Dolayısıyla sivil yönetim ekonomik darboğazdan sıyrılmak ya da sürekli dönüşen -orta sınıfın büyüdüğü demografiye- uygun bir ekonomik yönetişim için farklı bölgesel ve küresel aktörlerle farklı derecelerde angaje olurken üzerinde durulan hassas dengenin bekçiliğini üstlendiğini düşünen ordu, “yönetişim adına demokrasiye” ara vermeyi göze alabiliyor.

Ayrıca günümüzde jeopolitik dengeler ve jeoekonomik tercihleri birbirinden ayrı düşünmemizin alanı........

© Yeni Birlik