İktisat tarihiyle ilgili meseleler dinî meseleler gibi ayrı bir ihtisas sahasının işidir. Nasıl İslamî ilimlerde kılı kırka yararcasına mudakkikane izahlarda bulunuluyorsa bu ilim dallarının da ehli ve erbabı vardır ve bu meselelere nafiz bir suret-i tetebbu ile bakmak icap eder. Aksi halde kendi kendimizi kandırmaya devam ederiz.

Yok Osmanlı ekonomisi tımar sistemini terk edince çöktü, yok kapitülasyonlar verilmeseydi yıkılmazdık, yok Baltalimanı Ticaret Antlaşması imzalanmasaydı küçük sanayi sektörü batmazdı vesaire. Dedikleri kadar kolayca halledilebilseydi emin olun Osmanlı padişahları da bizim kadar akıl ve iz’an sahibi insanlardı, bunları pekala hallederlerdi ama mesele son derece karmaşık.

Duydunuz mu bilmiyorum, “Küresel Tarih” diye bir akademik branş var, uzmanları yazıp çiziyor, dünyadaki değişimi 16. asırdan itibaren anlamaya gayret ediyorlar. Maalesef bazı isimler hariç bu sahada cereyan eden tartışmalara sağır kültür hayatımız. İktisadi bahislerde mesafe alabilmemiz için önümüzü tıkayan Donald C. Blaisdel ve Edouard-Philippe Engelhardt’ın çalışmaları gibi engelleri aşmamız şart. Ofsayta düşmemek için Şevket Pamuk, Donald Quataert, Mehmet Genç, Zafer Toprak, Roger Owen, Marshall Hodgson ile Cambridge Üniversitesi Yayınları arasında çıkan John Hobson’ın Batı Medeniyetinin Doğulu Kökenleri adlı, ‘Doğu medeniyeti olmasaydı Batı dünyası ortaya çıkamazdı’ iddiası dikkatle okunup analiz edildikten sonra tartışmaya girmek lazım.

Osmanlı ekonomisi 1838 tarihli Baltalimanı........

© Yeni Akit