Prof. Dr. Burak Gönültaş Cumhuriyet Üniversitesi Öğretim Üyesi Avrupa’da statları “mabet” olarak tanıtılıp yani ibadet edilen bir yer gibi görülürken, marşlarına ise sanki “ilahi” gibi bir ulviyet kazandırılmaktadır. Maalesef ülkemizdeki taraftarlar da bu yolda hızla ilerliyorlar. Üstelik futbol fanatizmi, başta illegal bahis olmak üzere birçok illegal oluşumun da önünü açıyor. Futbol maalesef spor olmaktan öte, büyük paraların aklandığı, güç savaşlarının döndürüldüğü, zorbalık gösterme alanları hâline geldi. Maalesef içinde bulunduğumuz cemiyet, fonksiyonlarını yerine getiremiyor. Toplumun belki de en önemli vazifesi, bünyesindeki fertleri sosyal problemlere karşı koruyabilmesidir. Ancak günümüz dünyasında maalesef bu istenildiği gibi olmuyor. Toplum, ferdin beşerî hâle gelebilmesine katkıda bulunabilirse işe yarıyor demektir. Bunun için de insanla toplum arasında olumlu ve güvenli bir bağ kurulması gerekmektedir. Olumlu bağ kurabilmenin şartı ise kişinin, “bir insan olarak” varlığını devam ettirebilmesinde maddi ve manevi ihtiyaçlarını karşılayabilecek beşerî bir zeminin oluşturulmasıdır. Bu amaçla toplum, değerleri ve kuralları uygulayabilmeli, roller üretebilmeli (annelik, arkadaşlık, hocalık vs. gibi), sistemler (mesela aile, akrabalık vs. gibi) kurabilmeli ve bunları beşerî amaçlar doğrultusunda işletebilmelidir. Böylece fertler arasında sağlıklı sosyal münasebetler gelişebilir ve güven ortamı oluşarak kişinin cemiyete aidiyet hissini arttırabilir. Aidiyet hissi artan bir fert ise kurallara uyar ve değerlerine sahip çıkar. Maddi ve manevi olarak tatmin olması kolaylaşır. OSMANLI NASIL MUVAFFAK OLDU? Tarihî kaynaklara baktığımızda Osmanlıda böyle bir cemiyet yapısının oluştuğunu görebiliyoruz. Osmanlı “İnsanı yaşat ki devlet yaşasın” düsturuyla yerleştiği her yerde beşerî zemini iyi oluşturmuş ve beşerî hayatı en üst seviyede tutabilecek bir cemiyet yapısına kavuşmuştu. Bünyesindeki her insan; dil, din, ırk, renk vs. fark etmeksizin içinde bulunduğu cemiyetten maddi ve manevi ihtiyaçlarını karşılayabiliyor, dışlanmıyor ve en önemlisi de kendini cemiyetine ait olarak görüyordu. Osmanlı, beşerî varlığın devamlılığı için kişinin temel maddi ihtiyaçlarını hakkaniyetli bir sistemle karşılarken bir yandan da aile kurumunu güçlendirerek insanların özellikle ilim ve gönül adamları ile münasebet kurabileceği müesseseler teşkil ediyordu. Beşerî zemin, pek çok ilmî, edebî, mimarî eserin ortaya çıkmasını sağladı. Şu an Orta Doğu ve özelde ise Gazze meselesini gördükçe insanlık, Osmanlıyı ve kurduğu cemiyet hayatını çok arayacaktır diye düşünüyorum. GÜÇLÜ CEMİYET, BAŞARILI SOSYALİZASYON Konumuza dönersek, kendini topluma, cemiyete ait hisseden bir insanın çok küçük bir göstergesini söyleyebilirim: Onu kimse görmese bile yere bir çöp bile atmaz, en ufak bir suçu bile işlemez, kimsenin hakkına tecavüz etmez ve ahlaki kurallara hep riayet eder. Demek ki burada temel mesele ferdi her daim beşerî zeminde tutabilecek fonksiyonel bir toplum olmasıdır. Fonksiyonel toplumdan kasıt ise cemiyetin, ferdin maddi ve manevi ihtiyaçlarını karşılayabilecek bir yeterlilikte olmasıdır. Bir tercih yapmak istediğinizde, mesela araba almak gibi, bir büyüğünüzün yanına gidiyor ve danışıyorsunuz. Danıştığınız kişi ehil biri ise sizi sağlıklı bir şekilde yönlendiriyor, tercih yapmanıza yardımcı oluyor ve sizi böylece pek çok maddi manevi zarardan ve bunun stresinden kurtarmış oluyor. Bu gerçekten paha biçilemez. Çocuklarımızın eğitimi ve sosyalizasyonu açısından da durum aynı. Çocuğumuzun kimliğini, kişiliğini, manevi yapısını ve ideallerini belirlemesinde cemiyetin katkısı elzem boyutta. Meşhur kriminolog Sampson diyor ki, bir mahallin sosyal problemler (mesela suç gibi) açısından en önemli önleyicisi tesirli komşuluk ve cemiyet ilişkileridir. Komşunuz çocuklarınızı, evinizi, arabanızı gözetir, mahallede bir problem olduğunda müdahale eder, çocuklarımız için rol model olurlar. Hem de bu işleri bedava yaparlar. Bu işler........

© Türkiye