Geçtiğimiz yıl ‘Generative Artificial Intelligence (GAI)’ eşdeyişle ‘Üretken Yapay Zeka (ÜYZ)’ dijital dünyada bir fırtına yarattı. Tüketiciler bunu hızlıca benimsiyorlar ve teknoloji çalışma yollarımız, yaratımımız, iletişimimiz, enformasyon toplamamız ve daha birçokları üzerinde devasa etkilerde bulunuyor.

Her yıl kutlanılan Dünya Tüketici Hakları Günü’nde bu yıl ana tema ‘Tüketiciler İçin Adil ve Sorumlu Yapay Zeka’ olarak belirlendi. Bu kampanyanın tüketiciler, sektörel liderler ve hükümet liderleri birlikte yürütülmesi planlanmış. Özellikle tüketiciler için üretken YZ chatbotlarının internet araştırmalarında kullanımı, risk ve fırsatlar konusu ön plana çıkartılması projelendirilmiş.
Tüketiciler için enformasyon konusunda üretken YZ çağında tekelleşen bir piyasa özelliği ortaya çıkmış gözüküyor. Bu bağlamda yasal düzenlemeler, etik normlar ve değerler ve saydamlık gereksinmesi mevcut. Birleşmiş Milletler Tüketici Koruma Rehberi’nde de saydamlığın önemi vurgulanmakta, bunun tüketicilerin evrensel haklarından özgürce seçim hakkı açısından gerekli enformasyon bağlamındaki öneminin altı çizilmektedir.

Uluslararası Tüketiciler Örgütü (Consumers International: CI) tüketicilerin yeni teknolojiden gerçekten yararlanabilmeleri için gereken etkili tüketici koruma bağlamında üç önemli husus vurgulanmaktadır.

⦁ İnşa

ABD Federal Ticaret Komisyonu tarafından yapılan bir incelemeye göre, tüketicilerin yapay zekanın oluşturulma şekli ve verilerin nasıl dahil edildiği konusunda gerçek endişeleri var. Birçok üretken YZ modelinin eğitim ve öğrenim için büyük veri kümelerine ihtiyacı vardır. Yapay zekâ modellerinin nasıl oluşturulup sürdürüldüğünü ve bunun başlangıçta tüketiciler için adil bir şekilde yapılıp yapılmadığının sorgulanması gerekmektedir.
Örneğin, bir YZ modelini eğitmek için kullanılan veriler yasal olarak ve insanların rızasıyla mı toplanıyor? Bu verileri etiketleyen ve kategorize eden insan emeği etik midir? Ve ilgili çevresel kaynaklar sorumlu bir şekilde yönetiliyor mu? Ürün etiketlemenin insanların gıda, tekstil veya ilaçlarının içinde ne olduğunu anlamalarına yardımcı olması gibi, geliştiriciler de tüketicilerin kullandığı bir araç oluşturmak için neler yapılması gerektiği konusunda saydam olmalıdır.

⦁ Dağıtım

Bir YZ modeli oluşturulduktan sonra bunun dağıtımı tüketici öncelikli bir şekilde yapılmalıdır.
Açık kaynak geliştirme ve kapalı kaynak geliştirme önemli bir tartışma olarak ortaya çıkmıştı. Açık modellerde, bir uygulamanın kaynak kodu herkesin kullanımına açık iken, kapalı bir model ise özel ve tescilli tutulmaktadır.

Her iki........

© Tele1