Türkiye’de Demokrasi Arayışları ve Cumhuriyetin İlk Yılları: II

Naci YENGİN

İki hafta önce başladığımız demokrasi yazılarımıza devam ediyoruz.

Türkiye'de demokrasinin tarihi sürecini anlamak için Osmanlı’nın özellikle 1838’de İngiltere ile imzalanan Ticaret Antlaşması’nın devamında gelişen olayları takip etmek gerekir. Öyle ki Osmanlı ile İngiltere arasında imzalanan antlaşmasından sonra Türklerin elinde bulunan sermaye ve sanayi yok olmakla karşı karşıya kalmıştır. Tanzimat Fermanı ve Islahat Fermanı iç ve dış baskılar sonucu ilan edilmiş ve Osmanlı ayakta durabilmek amacıyla İngiltere başta olmak üzere batıya verdiği tavizleri daha da arttırmıştır.

Batıya verilen tavizler her ne kadar ekonomik sorunları çözmek, insan hakları, eşitlik gibi masumane alanları kapsıyor gibi görünse de, özellikle Islahat Fermanından sonra iç ve dış politikada gelişen olaylar dikkate alındığında batının desteklediği azınlıkların ekonomik, siyasi ve sosyal birçok alanda Türklerden daha çok haklara sahip olması dikkat çekicidir. Azınlıkların kendi okullarında kendi dilleriyle eğitim görme gibi gayet masumane ve demokratik hak ve özgürlükler çerçevesinde gerçekleşen hukuki gelişmeler, özel mülkiyet ve gayrimüslimlerin batıyla daha çok temasa geçmesi ve Batı’nın Osmanlı içişlerine daha çok müdahale etmesine kadar varmıştır.

Osmanlı ekonomik anlayışı ile Sanayi Devriminden sonra Batıda güçlenen ve sömürge hareketleriyle dünyaya hakim olmaya başlayan kapitalist ekonomik anlayışı arasında taban tabana zıtlık vardır. Batının yeni ekonomik sistemiyle Osmanlı merkez ve hinterlandında bulunan Müslüman, gayrimüslim tebaanın yüzyıllardır uyguladığı ekonomik sistemler farkldır.

Osmanlı'nın Meşrutiyet hareketleriyle denene azınlıklara geniş siyasi haklar verme, demokrasiyle Batının desteğini alarak varlığını sürdürme çabalarının sonuç vermediği ortadadır.

İngiltere ve Fransa’nın başını çektiği Batı ekonomik sistemi emperyal politikalarını Osmanlı topraklarında da sürdürmek, bu amaçla önce gayrimüslim ve Müslim halklarını kışkırtmak için birçok çalışma yapmış, etnik ve........

© tarihistan.org