Diğer

T24 Haftalık Yazarı

09 Haziran 2024

Sağlık Bakan Yardımcısı Dr. Şuayip Birinci'nin adının geçtiği 177 haber, yazı ve sosyal medya içeriği, kişilik hakları ihlali gerekçesiyle, Ankara 2. Sulh Ceza Hakimliğinin 2 Haziran 2023 tarih ve 2023/6783 sayılı kararıyla erişime engellenmiş, benim Toraks Bülteni’nin Kasım 2021 sayısında yayınlanan bilimsel makalem de bu engellemeden payını almıştı. Geçtiğimiz günlerde de bir bilimsel perspektif olarak kaleme aldığım yazı, Toraks Bülteni’nden yasa gereği silinmek zorunda kalmıştır.

COVID-19 döneminde yalnız 2020’de 100.000’inin üzerinde bilimsel makale yayınlandığı göz önüne alındığında makalelerde bilimsel dürüstlük ve bilim ahlakının sorgulanması gerektiğinden hareketle bu kavramlar üzerine Toraks Bülteni’nin Kasım 2021 sayısında bilimsel bir perspektif makalesi yazmıştım. Yazıyı yazmama neden olan üç makalenin (olayın) ikisi Dr. Birinci’nin de içinde bulunduğu benzer ekipler tarafından yazılmıştı.

İlk makalede, araştırılan konu ile ilgisi olmayan, hiçbiri çalışmanın yapıldığı hastanelerde çalışmayan dört hekim ve bir tıp fakültesi öğrencisi COVID-19 ilişkili zatürre tedavisinde hastalarda iki antibiyotik deneyerek etkinlik araştırması yapmışlar, bu çalışmalarını 650 dolar verildiğinde makalenin yayımlandığı, yağmacı (predator) dergi dediğimiz dergilerden biri olan Journal of Population Therapeutics & Clinical Pharmacology dergisinde 3 Haziran 2020 tarihinde yayımlamışlardı. Makalede tedavi edilen hastaların Şubat’ta hastaneye yatırıldığı yazıldığı için, Türkiye’deki ilk vakanın ilan edildiği tarihten önce hasta olduğu yolunda ortalık bir anda karışmıştı. İlk makale skandalını CHP milletvekili Dr. Murat Emir ortaya çıkartmış, aynı gün Sağlık Bakan Yardımcısı Dr. Birinci, basın açıklamasıyla olayın siyasi boyuta çekildiğini söylemiş, tarihlerin ve çalışmanın yapıldığı hastanelerin yanlış yazıldığını belirtmiş ancak saatler içinde bu basın açıklamasını Twitter’den silmiş, olayın savunusunu Sağlık Bakanı Sayın Dr. Koca üstlenmişti. Silinen bilgide Dr. Birinci konuyu hiç de inandırıcı olmayan bir biçimde şöyle açıklamıştır:

“Yazarları arasında yer aldığım makalede, sorumlu birinci yazar tarafından vakaların, hastaneye yatış tarihleri sehven “Mart-Nisan” ayları yerine “Şubat-Mart” olarak yazılmıştır. Yine vaka lokasyonu olarak İstanbul ve Mersin yerine sadece Tarsus ifadesinin geçtiği tespit edilmiştir.”

Bilimsel makalelerin üretilmesi aşamasında ahlaki çerçeve dışına çıkmayı önlemek için bilim toplulukları birtakım kılavuzlar hazırlamışlardır. Bunlar içerisinde en çok başvurulanı Uluslararası Tıp Dergileri Editörleri Komitesi (ICMJE) Tıp Dergilerinde Bilimsel Araştırma Yönetimi, Bildirimi, Yazımı ve Yayımlanması Önerileri’dir. Aralık 2019’da güncellenen bu önerilere göre yazar olmanın koşulları şunlardır:

Yani makalenin yazarları yukarıdaki koşulların tümünü sağlamalıdır. Birinci yazarın sehven hata yaptığını yazı yayınlandıktan sonra fark edildiğini iddia etmek bilimsel ciddiyetle bağdaşmaz, bu diğer yazarların yukarıda belirtilen 3. maddeyi yerine getirmediklerinin açık bir kanıtıdır, ya da gerçekten okumuşlar ve bu bilgiyi doğru olduğu için onaylamışlardır. Her iki durum da bilimsel dürüstlük anlamında sorun teşkil etmektedir.

Dr. Birinci sildiği açıklamasında ilk yazar Dr. Oğuz Güvenmez’in dergi editörüne mektup gönderip gerekli düzeltmeyi yaptığını söylemişti, ancak dergide böyle bir düzeltme hiç yayımlanmamış, makale saatler içinde kayıplara karışmıştır. Şu anda hiçbir platformdan bu makaleye ulaşılamamaktadır.

İkinci makalede de ne olduğu........

© T24