Diğer

T24 Haftalık Yazarı

24 Aralık 2023

Bir önceki yazımda kaldığımız yerden, İngiltere'den hareketle Kuzey Denizini ve Baltık Denizini aşıp, Finlandiya Körfezi kıyısındaki Helsinki'ye götürüyorum bugün sizleri. Karşımıza ilk bakışta bir gemi ya da tezgâhta bir gemi izlenimi veren şu garip bina çıkıyor. İkisi de değil elbette, burası...

Dünyanın en çağdaş, en etkin, en iyi ve öğrencilerin en mutlu olduğu öğrenim sisteminin Finlandiya'nınki olduğu genel kabul gören bir değerlendirme. Eh, bunun yansıması böylesine modern mimariye sahip bir bina olabilirdi ancak. Başkentin en merkezi noktasında, Parlamento binasının tam karşısında bulunan Oodi, 37 birimden oluşan "Helsinki Kent Kütüphanesi" sisteminin merkez binası. Kendini, "Yeni çağın kütüphanesi, herkese açık, yaşayan, işlevsel buluşma noktası," olarak tanıtıyor ve devam ediyor: "Kitapsever ülkenin Amiral Kütüphanesi. Hayat boyu öğrenim için hep birlikte tasarlanan, ortak kamu alanını iç mekâna, Fin toplumunu geleceğe taşıyan, yaratıcı fırsatlar sunan, yeni teknolojileri kucaklayan, yaşayan, nefes alan bir organizma."

Burada kullanılan "... hep birlikte tasarlanan," sözleri çarpıcı bir gerçeği ifade ediyor. Belki başka örnekleri de vardır ama benim bildiğim kadarıyla kullanıcılarına, yani kentlilere sorularak, onların istekleri doğrultusunda tasarlanan dünya yüzündeki tek kütüphane Oodi. 2012 yılında açılan bir kampanya ile halka arzu ettikleri kütüphanenin (kentin buluşma noktası olacağını dikkate alarak) şekli, neleri kapsaması, çalışma ve buluşma alanlarının nasıl olması, mobilyalarının hangi malzemeyle ve hangi stilde imal edilmesi gerektiği hakkındaki düşünceleri, fikirleri, düşleri sorulmuş. Bunlarla ilgili etkinlikler, çalıştaylar düzenlenmiş, web sitesi üzerinden de katkıda bulunulabileceği belirtilmiş. Öngörülen süre içinde öne çıkan 2.300 görüş ele alınmış, aynı zamanda başlangıçta elde bulunan 100.000 Euro'nun öncelikle nereye harcanması gerektiği sorulurken, kütüphanenin ismi için öneriler de istenmiş.

Tabii ki sonunda kentin hemşerilerinden meydana gelen bir jüri uzun çalışmalarla gelen önerileri toparlamış ve mimari tasarım için 2012'de yapılan yarışma sonunda seçilen Helsinki'li "ALA Mimarlık" şirketine "Talimat" (Brief) olarak aktarmış. 2018 yılına gelindiğinde 98 milyon Euro harcamayla inşaatı tamamlanan ve kamuya açılan, ama "Hep birlikte tasarlanan" eser ortaya konmuş:

Çelik, cam ve ahşabın mükemmel uyumunu yansıtan kütüphanenin adı için de 1.600 öneri gelmiş. Jüri tarafından seçilen "Oodi" kelimesi, geçmişi kadim Mısır'a, Yunan'a kadar dayanan, bir kişiyi övmek amacıyla lirik şiir ya da şarkı olarak yazılan eski Yunancadaki "ode" kelimesinin Fincedeki karşılığı. Bizdeki karşılığını "kaside" ya da "övgü" olarak kabul edebiliriz.

2019 yılında Uluslararası Kütüphane Dernekleri Birliği (IFLA) tarafından "Yılın En İyi Kütüphanesi" ödülüne layık görülen Oodi, aslında bir kütüphane olmanın ötesinde toplumun buluşma merkezi olarak hizmet veriyor. Video oyunu, satrançtan tut da her türlü masa oyununu oynayabilir, müzik dinleyebilir ya da stüdyolarında kayıt yapabilir, proje, kitap, derginizi basabilir, cilt yapabilir, dikiş dikebilir, tam teçhizatlı mutfağında ders alıp yemek pişirebilir, sergi açabilir, dans öğrenebilir, konferanslara, kitap okuma seanslarına katılabilir, çocuğunuzla şarkı ve oyun gruplarına katılabilirsiniz, vs. vs. Kendinizi mutlu hissetmek ve öğrenmek için her şey mümkün burada.

Biraz güneye inersek şimdi, İskandinav ülkelerinden biri olan Danimarka'ya ulaşırız. Ülkenin başkenti Kopenhag'da modern mimarisiyle dikkat çeken bir kütüphane var ki aynı zamanda Avrupa polisiye tarihine damgasını vurmuş!

17. yüzyılda birleşik Danimarka ve Norveç'in kralı olan, özellikle Avrupa kökenli kitapları toplamaya meraklı III. Frederik, kendi kütüphanesini 1648 yılında kurmuş, fakat bu kütüphanenin halka açılması için 1798 yılını beklemek gerekmiş. Tarihi çizgisi içinde kütüphane, kraldan çok çok daha önce 1482'de kurulmuş olan Kopenhag Üniversitesi Kütüphanesi ile 1989'da birleşmiş; derken 2017'de bu yapı Aaarhus kentindeki Devlet ve Üniversite Kütüphanesini de bünyesine katmış.........

© T24