Diğer

18 Mart 2024

"Carmen McRae tartışmasız en büyük vokalistlerden biri." - Will Friedwald, Jazz Singing'in yazarı

"Bana her zaman en az müzik kadar şarkı sözlerine de saygı duyduğu hissini verdi ve bence onun gücünün sırrı da bu: ikisi arasında kurduğu denge." – Gene Lees, caz yazarı, şarkı sözü yazarı

Kültür, sanat ve edebiyat hayatında özellikle de son kırk yılda tuhaf, sosyolojik ve psikolojik açıdan irdelenmesi gereken bir med cezir yaşanageliyor. Belli başlıklar altında toplanabilecek kabarmalar ve geri çekilmeler en genel anlamda kolaylıkla gözlenebiliyor.

Neredeyse her 5-6 yılda bir sıralaması esen rüzgâra göre değişse de Frankfurt Okulu, Fransız muadili Deleuze, Derrida, Foucault, Althusser, Poulantzas, Spinoza, İtalyan teorisyen Gramsci; James Joyce ve Ulysses romanı, Oğuz Atay - Tutunamayanlar, şiirde Garip akımı ve ikinci yeni; bir de Caz, entelektüel gündemin ilk sıralarına çıkıyor. Sonra sessizce o kabaran ilgi furyası sönümleniyor. Bir görünmez el işaret veriyor da bu saydıklarımdan biri veya birkaçı birden harlanıyor. Caz müziği de öyle. Ne olduğunu anlamak mümkün değil, bir bakıyorsunuz John Coltrane cd’leri peşpeşe çıkıyor; bir müddet sonra o ilgi azalma sürecine giriyor.

Bu bağlamda cazın, ampirik verilere bakıldığında, şimdilerde harı dinmiş durumda, denebilir. Anakronik gibi gözükse de T24’te son beş haftadır kadın siyahi caz şarkıcıları dizisine dönüşen yazılar genel olarak caz sanatı, sanatçıları ve şarkıcıları, hususiyetleri ve meziyetleri bağlamında bir ön birikim sağlamaya matuftu. Çok geniş kaynak taramalarıyla derlenen bu bilgileri haiz olan okurlar da ilave ve yeni bilgilerle birikimlerini zenginleşirdiler. Anılarını yâd ettiler.

Nina Simone, Billie Holiday, Sarah Vaughan, Ella Fitzgerald ve Betty Carter; bu ilk beş isim, Türkiye’de caz severlerin bildiği, hayranı olduğu ve uzun yıllardır da dinlediği aşina sanatçılardı.

Onlarla, yetenek, yaratıcılık, ses kalitesi ve özgül tarzı; ayrıca caz kültürüne yapılan katkının niteliği bağlamında eş seviyede olduğu halde, onlar kadar tanınmayan Carmen McRae bu yazının konusu olacak.

Caz kadın vokalisti ve piyanist Carmen McRae, idolleri Billie Holiday’den sekiz yaş küçük. Ama Ella Fitzgerald ve Sarah Vaughan ile akrandı. Carmen sahneye adım attığında Ella ve Sarah artık caz dünyasının bilinen isimleri olarak sahnede tecrübeli isimler olmuşlardı. Ancak Carmen, muazzam yetenekleri, dumanlı sesi, caz standartlarındaki melodik farklılıklarıyla, Scat doğaçlamalarındaki gelişkin, karmaşık ve zarif stiliyle kısa sürede akranlarıyla eş seviyeye geldi.

Erken döneminde Billie Holiday’a öykünse de, yaratıcı potansiyeli ile yüksek standartlarından........

© T24