menu_open
Columnists Actual . Favourites . Archive
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close
Aa Aa Aa
- A +

Leona'nın hikâyesi

25 0
18.02.2024

Diğer

T24 Haftalık Yazarı

18 Şubat 2024

1938 yılında, daha 37 yaşında iken Nobel Ödülü için Stockholm'e doğru yola çıkan İtalyan bilim insanı Enrico Fermi, önünde kocaman bir belirsizliğin uzandığını görebiliyordu.

Fermi Stockholm'e gitti, ödülünü aldı ama İtalya'ya dönmedi ve ailesiyle birlikte Aralık 1938'de Amerika'ya doğru yola çıktı. Amerika onun için bir seçenek değil, artık bir zorunluluktu.

Fermi, 18 Mart 1929'da İtalya Kraliyet Akademisi üyesi yapılmış ve ardından da Faşist Parti üyesi olmuştu. Yani her şey yolunda görünüyordu.

Ancak İtalyan faşizmini Alman nasyonal sosyalizmine yaklaştırmak için 1938 yılında çıkarılan ırkçı yasalara kaşı çıktı.

Onun bu karşı duruşu ve faşist yasalar, Yahudi olan eşi Laura'yı ve dolayısıyla ailesini tehlikeye sokmuştu.

Kıta Avrupa'sının birçok bilim insanı gibi ülkesini terk etmek zorunda kalan Enrico Fermi için de en güvenli seçenek Amerika idi.

Bu arada Avusturya doğumlu bilim insanı Lise Meitner da Yahudi kimliği nedeniyle Hitler Almanyasından kaçmak zorunda kalmıştı.

Meitner Almanya'yı terk emişti ama Alman meslekdaşı Otto Hahn ile çalışmalarını kuramsal düzlemde sürdürmektedir. Meitner'ın üstün fizik ve matematik bilgisine karşın Otto Hahn ciddi bir kimya bilgisine sahipti.

Bu sırada Danimarka'da olan Meitner, kuzeni fizikçi Otto Frish ile birlikte Otto Hahn tarafından iletilen deney sonuçlarını incelerken uranyum çekirdeğinin nötron yutarak beklenenin aksine bir transuranyum elemente dönüşmediğini; onun yerine kendinden daha küçük parçalara ayrıldığını fark ediyor.

Bu uranyum atomunun parçalandığı anlamına gelmektedir.

Fermi Amerika yolunda iken Aralık 1938'de Lise Meitner ve yeğeni Otto Frisch bunu nükleer fisyonun ürünü olarak tanımlarlar. Dahası Frisch, bunu deneysel olarak Ocak 1939'da kanıtlar.

Ve bu bilgi, o sırada Amerika yolcusu olan Danimarkalı bilim insanı Niels Bohr ile birlikte Amerika'ya ulaşır ve haber Amerika bilim çevrelerinde heyecana neden olur.

Enrico Fermi de artık Amerika'dadır.

Columbia Üniversitesi'nde bilim insanları uranyumun nötron bombardımanında ortaya çıkan enerjiyi ölçmek isterler. Bu amaçla Fermi ve ekibi, 25 Ocak 1939'da Columbia'daki Pupin Hall'in bodrum katında, ABD'nin ilk nükleer fisyon deneyini gerçekleştirir.

Bu arada Fransız bilim insanlarından (Hans von Halban, Lew Kowarski ve Frederic Joliot-Curie) uranyumun nötron bombardımanında daha fazla nötron açığa çıktığı bilgisi gelir.

Artık atom bombasına giden yol açılmıştır.

Bunlar olurken Leo Szilard, Eugene Wigner ve Edward Teller, Einstein'ı ikna ederek Nazi Almanya'sının atom bombası yapabileceği uyarısında bulundukları o meşhur mektubun Başkan Roosevelt'e gönderilmesini sağlarlar.

Ve çalışmalar başlatılır.

Yıl 1942'ye evrildiğinde ABD savaşa girmiştir. Dolayısıyla zenginleştirilmiş........

© T24


Get it on Google Play