Diğer

22 Eylül 2025

Siyasi istikrar olmadan ekonomik, sosyal, kültürel kalkınma olmaz.

Siyasi istikrar için demokratik güvenlik gerekir.

Demokratik güvenlik çok boyutlu bir kavram. Beş temel sütun, demokratik güvenliğin kalıcı güvencelerini oluşturur:

Bu sütunlardan biri ya da bazıları yıpratılır ya da yok edilirse, istikrar ve kalkınma hedefleri ulaşılamaz olur. Tersine, toplumda bölünme derinleşir, gerginlik ve çatışma yükselir, istikrar ve kalkınma hedefleri geri plana itilir.

Temel hak ve özgürlükler sınırsız değildir. Şiddet kırmızı çizgidir. Şiddet düşüncesi ya da eylemi temel hak ve özgürlüklerin kapsamı dışındadır. Ayrıca, uluslararası hukukta tanımlanan çerçevede, olağanüstü durumlarda bazı temel hak ve özgürlüklerin geçici olarak sınırlanmasına ya da askıya alınmasına (derogasyon) izin verilir.

Temel hak ve özgürlüklerin sınırlanması ya da askıya alınması da sınırsız değildir. Sınırlama ya da askıya alma, olağanüstü durumun gerektirdiği ölçüde, yasal, orantılı ve geçici olmalıdır. Öte yandan, yaşam hakkı, işkence yasağı ve kanunsuz ceza yasağı gibi “üstün hukuk” niteliği taşıyan (jus cogens) temel haklar hiçbir koşulda sınırlanamaz ya da askıya alınamaz.

Uluslararası hukukun ana dallarından biri olan insan hakları hukuku esas olarak İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemin ürünü. 1945 sonrası uluslararası güvenlik mimarisinin merkezinde yer alan Birleşmiş Milletler (BM) sistemi üç ana hedef belirledi; barış ve güvenlik, insan hakları, sürdürülebilir kalkınma.

1948’de kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirisi’nin yol göstericiliğinde temel hak ve özgürlüklere ilişkin sözleşme sistemi kuruldu.

İzleyen dönemde BM sistemini destekleyici nitelikte, Avrupa, Amerikalar, Afrika, Asya dahil, farklı coğrafyalarda bölgesel kuruluşlar oluşturuldu. Bu bağlamda, biz Avrupa örneğine odaklanacağız.

1949 doğumlu Avrupa Konseyi (AK) Avrupa siyasi coğrafyasında demokratik güvenliğin oluşturulması ve güçlendirilmesini ana hedef olarak benimsedi. 46 üyeli AK bugüne kadar demokratik güvenlik kapsamında 200’ün üzerinde sözleşme geliştirdi.

Böylece, uluslararası ve bölgesel düzeylerde, hukuken bağlayıcı, etkin olarak denetlenen, barış, güvenlik ve kalkınma hedeflerinin temeli niteliği taşıyan güçlü bir normatif yapı yaratıldı. Devletler özgür iradeleri ile bu sözleşmelere taraf olarak geliştirilmesine katkıda bulundukları normatif yapıyı ulusal hukuk sistemlerine de aktardılar.

BM ve AK sözleşmeleri demokratik güvenlik kavramının unsurlarına anlam kazandırdı. BM ve AK bünyesinde oluşturulan hükümetler arası yapılar ve bağımsız denetim organları; ayrıca, BM yapısı içinde yer alan bağımsız yargı organı Uluslararası Adalet Divanı (UAD) ve AK’nın bağımsız yargı kanadı Avrupa........

© T24