Diğer

02 Mart 2024

Gelirin adil dağılımına vergilerin hizmet edebilmesi açısından vergi adaleti ilkesinin uygulanması önem taşıyor. Bu ilke bağlamında öncelikle ödeme gücüne göre, bir başka deyişle mali güçle orantılı vergileme gerekir.

Gelir vergisinde ödeme gücüne ulaşma açısından üç teknikten yararlanılır:

İlki, En Az Geçim İndirimi'dir. Bir kişinin fizyolojik, toplumsal ve kültürel yaşantısını sürdürebilmesi için ihtiyacı olan gelir miktarının mükellefin gerçek ödeme gücüne ulaşmak amacıyla vergi dışı bırakılması gerekir. Buna göre, mükellefin bu miktarın altında vergi ödeme gücüne sahip olmadığı kabul edilir.

Ödeme gücüne ulaşma tekniklerinden ikincisi, Artan Oranlılık'tır. Vergi matrahı arttıkça vergi oranının da arttığı tarifeler, artan oranlı vergi tarifeleridir. Artan oranlılığın vergilemede adaletin sağlanmasında bir verginin bünyesine yerleştirilmiş en önemli unsur olduğu söylenebilir.

Üçüncüsü de Ayırma Kuramı'dır. Bu kurama göre, emek gelirlerinin sermaye gelirlerine oranla daha hafif vergilendirilmesi gerekir. Çünkü emek gelirleri sermaye gelirlerine oranla emniyetsizlik, istikrarsızlık gibi birtakım sakıncalara sahiptir. Ayrıca emek işsiz kalabilirken, sermaye kalmaz. Emek sakatlanabilir, hastalanabilir, hatta ölebilir. Aynı riskler sermaye için söz konusu değildir.

Ayrıma kuramı sayesinde, gelir vergisinin emek gelirleri (ücret) ve sermaye gelirlerini (ticari kazanç, zirai kazanç, serbest meslek kazancı, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı, diğer kazanç ve iratlar) ayrı ayrı kavrayarak, emek gelirlerini sermaye gelirlerine oranla daha düşük vergilendirmesiyle, ödeme gücüne göre vergileme ve vergide adaleti sağlaması mümkün.

Ayırma kuramı, mükelleflerin ödeyeceği verginin ve onun yükünün belirlenmesinde onların şahsi, ailevi durumlarına göre değil, elde ettikleri gelirin kaynağına ve niteliğine göre farklı davranılması anlamını taşıyor.

Aşağıda 2024 yılında uygulanacak gelir vergisi tarifesi yer alıyor.

Tarife görüldüğü gibi artan oranlı. Gelir vergisi, az kazananın az, çok kazananın çok vergi vermesini ve vergide adaleti sağlayacak olan artan oranlı tarifeye sahip.

Artan oranlılığın varlığı, gelir dağılımında adaletin ölçüsü bakımından nasıl toplumun genel fikir birliğine göre oluşuyorsa, bu oranların artış şekli, skalası, dilim aralıkları aynı esasa göre tayin ediliyor. O nedenle oranların artış hızını belirleyecek objektif ölçülerin bulunmaması, onun uygulanmayacağı anlamına gelmez. Her ülke........

© T24