Sadece birkaç yıl öncesine kadar Ekvador, dünyanın en büyük iki kokain üreticisi olan Kolombiya ve Peru arasında sıkışıp kalmış, emeklilerin yaşadığı sakin bir ülke iken bugün Latin Amerika’nın, günde en az 500 cinayetin işlendiği en tehlikeli ülkelerinden biri haline geldi.

• HÜSAMETTİN ASLAN
• 13 Ocak 2024

Güney Amerika ülkesi Ekvador’da silahlı bir grup, Ekvador’un Guayaquil kentindeki TC Television kanalını ele geçirerek birçok personeli rehin aldı. Tüm dünya bu sıcak gelişmenin şokunu yaşarken; ülkenin 30 farklı noktasına (hastane, üniversite kampüsü, alışveriş merkezi, polis karakolu, televizyon binası, hapishane ve lise bahçelerine) silahlı baskınlar düzenlendi.

Silahlı saldırılar, Ekvador’un en güçlü uyuşturucu baronu Fito takma adlı Adolfo Macias’ın hapishaneden kaçmasının ardından gerçekleşti. Bu firardan hemen sonra, 45 gün önce seçilen Başkan Daniel Noboa uyuşturucu kartellerine karşı OHAL ilan etti. Ardından uyuşturucu çetelerinin silahlı eylemleri tüm ülkeye yayılınca Ekvador hükümeti topyekûn bir savaş ilan ederek uyuşturucu kartellerini “terörist gruplar” kategorisine aldı ve orduyu görevlendirdi.

Başkan Noboa başından beri uyuşturucu kartellerine karşı olmasına rağmen görev süresinin 1,5 ay gibi kısa süre olması en büyük handikabı olarak görülüyor ve kısa vadede etkili bir mücadele konusunda tereddütte kalmasına yol açıyor.

Sadece birkaç yıl öncesine kadar Ekvador, dünyanın en büyük iki kokain üreticisi olan Kolombiya ve Peru arasında sıkışıp kalmış emeklilerin yaşadığı sakin bir ülke iken bugün Latin Amerika’nın, günde en az 500 cinayetin işlendiği en tehlikeli ülkelerinden biri haline geldi. Polis kayıtlarına göre, uyuşturucu kartellerinden kaynaklı olarak 2022 yılında 4.426 kişi öldü; 2023’te ise en az 8.000 kişinin öldürüldüğü tahmin ediliyor.

Görevden ayrılan eski Başkan Guillermo Lasso’nun 2021’de göreve başlamasından bu yana şiddet yüzde 300’ün üzerinde arttı; son 7 yılda yüzde 500 artış gösterdi. Şiddet hızlandıkça Lasso, suç çeteleriyle mücadelede orduya güvendi ancak bugüne kadar çok az başarı elde edildi.

Guayaquil Neden Kritik Bir Şehir?

Ekvador’da suç örgütleri, başta kokain olmak üzere uyuşturucu ticaretinin merkezi haline gelen Guayaquil liman kenti çevresini bir odak noktası olarak kullanıyorlar.

Mesela Ekvador’daki cinayetlerin yarısından fazlası Guayas, Esmeraldas, El Oro ve Manabi gibi kıyı bölgelerinde işleniyor. Suç grupları için bu bölgenin cazibesi, Latin Amerika kokaininin Avrupa ve ABD’ye ihracatında ana rota haline gelmesiyle Ekvador’un Pasifik Okyanusu’ndaki liman kenti Guayaquil’in dünyaya açılan kapı olmasından kaynaklanıyor.

Ekvador dünyaya yılda yaklaşık 1 milyon konteyner ihraç ediyor ve bunun yüzde 75’ini muz ve uyuşturucu ticareti oluşturuyor. Guayaquil’de insanlar bugünlerde korku içinde yaşıyor, hatta sokakta telefonlarını ceplerinden çıkarmaya bile cesaret edemiyor. Çünkü şehirde şiddet olayları her geçen gün artıyor. Kartellerin kendi aralarındaki savaşlar masum insanların da ölmesine neden oluyor. Cinayetlerdeki artışın yanı sıra ülke limanlarında ele geçirilen kokain miktarı da artarak geçen yıl 77,4 tona ulaştı. Bu, 2020’de ele geçirilen miktarın üç katından fazla.

Ekvador’da 2020’den bu yana çete şiddeti hızla arttı. Ülkenin en önemli iki çetesi olan Los Choneros ve Los Lagartos arasında başlayan savaş, hapishanelere sıçrayarak daha vahşi bir çatışmaya dönüştü.

Ekvador’da artan şiddetin büyük bir kısmı, ABD’nin uyuşturucu talebini karşılayan Meksikalı karteller Sinaloa ve Jalisco Karteli Yeni Nesil (Cartel Jalisco Nueva Generacion-CJNG) arasındaki rekabetten kaynaklanıyor. Bu Meksikalı kartellerin Ekvadorlu ortaklarının (Los Choneros ve Los Lagartos) kendi içerisindeki mücadelesi şiddetin boyutunu artırıyor, çözüm yollarının aranmasını zorlaştırıyor. Çeteler aynı zamanda kokainin ana varış noktası kabul edilen ABD’nin yerini alan kârlı Avrupa ve Ortadoğu pazarını kontrol eden Balkan kökenli kaçakçılarla da iş yapıyor. Neticede şiddet, Ekvadorlu grupların kendi aralarındaki rekabetten ziyade Meksika, Kolombiya ve Arnavut kartellerinin rekabetinden kaynaklanıyor. Bu rekabet, Guayaquil şehir merkezi ve kıyı semtlerinde amansız bir şiddet türbülansına neden oluyor.

Bunun dışında Guayaquil limanı, ABD ve Şili’den Kolombiya’ya taşınan silahlar için kritik bir geçiş noktası görevi görüyor. Kolombiya’daki ağır silahların ana alıcıları, şu anda terhis edilmiş olan Kolombiya Devrimci Silahlı Kuvvetleri’nin (Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia-FARC ) grupları. Hatta Los Lobos ve Los Lagartos kartellerinin kontrolündeki hapishanelerde çok sayıda ağır kalibreli silah ele geçirildi.

Fito’nun Özelliği Ne?

Los Choneros çetesinin kurucusu ve mahkûm lideri “Fito” lakaplı Adolfo Macias, daha güvenlikli bir hapishaneye nakledilmeden önce 7 Ocak’ta liman şehri Guayaquil’deki hapishaneden firar etti. Fito, Ekvador’un en güçlü suç çetelerinden biri olan ve Meksika’nın Sinaloa karteliyle bağlantılı Los Choneros’un lideri. 34 yıllık hapis cezasını çekiyordu ve daha önce 2013’te birkaç hafta firar etmişti. Fito, Sinaloa kartelinin Ekvador’daki ortağı olduğu gibi Kolombiya kartellerle ortaklık yapıyor.

Fito, maksimum güvenlikli bir tesise nakledilmesinden kısa bir süre önce firar etti. Bu yüzden bazı gardiyanlar ve polis hakkında soruşturma açıldı. Ekvador medyasında Fito’nun nakledileceği hapishanede rakip karteller tarafından öldürüleceği yönünde bilgiler yer........

© Perspektif