Öncelikle merkezi yönetim bütçe dengesini, faiz dışı dengeyi gösteren denklemleri ve bütçe dengesinden bütçe nakit dengesine geçişi gösteren denklemleri yazalım (bütçe nakit dengesi az bilinen bir dengedir ama çok önemlidir çünkü sonuçta finanse edilmesi gereken denge odur.)

Bütçe Gelirleri = Vergi Gelirleri Diğer Gelirler

Bütçe Giderleri = Faiz Dışı Giderler Faiz Giderleri

(Faiz Dışı Giderler = Personel Giderleri Cari Giderler Yatırım Giderleri Transferler)

Bütçe Dengesi = Bütçe Gelirleri – Bütçe Giderleri [1]

Bütçe Nakit Dengesi = Bütçe Dengesi Bütçe Emanetleri – Avanslar [2]

(Bütçe emanetleri, o yıl bütçesine gider yazıldığı halde henüz nakden ödenmesi yapılmamış işlemleri, avanslar ise nakit olarak ödenmiş ama henüz gider belgesi düzenlenmediği için o yıl bütçesine gider yazılmamış olan ödemeleri gösterir.)

Şimdi 2024 verilerini tabloda gösterelim (veriler HMB sitesinden alınmıştır: https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2025/01/2024-Aralik-Aylik-Butce-Gerceklesme-Raporu.pdf)

2024 yılında merkezi bütçe (genel bütçe özel bütçeler bağımsız kurumlar bütçeleri) gelirleri toplam olarak 8.671 milyar lira tahsil edilmiş. Bu gelirlerin yüzde 97’si genel bütçe gelirlerinden onun da yüzde 87’si vergi gelirlerinden yüzde 13’ü diğer gelirlerden (kiralar, satışlar, cezalar vb.) oluşuyor.
2024 yılının toplam bütçe giderleri 10.777 milyar lira olurken bunun yüzde 88’i faiz dışı giderlerden, yüzde 12’si faiz giderlerinden kaynaklanmış görünüyor.

Şimdi bunları [1] numaralı denklemde yerine koyalım:

Bütçe Dengesi = 8.670,9 – 10.777 = – 2.106,1

Demek ki merkezi yönetim bütçesi 2024 yılında 2.106,1 milyar lira açık vermiş.

2024 yılında bütçe emanetine alınmış (bütçeye gider yazılmış ama parası ödenmemiş) 247,5 milyar lirayı nakit dengesine ulaşmak için bütçe........

© Para Borsa