Tebriz Sağlık Bilimleri Ünüversitesi’nde rektör olarak görev yaptığı dönemde, eğitim reformları, sağlık hizmetleriningeliştirilmesi ve kırsal kesimlere yayılması, ilaca ulaşımın kolaylaştırılması, ekonominin geliştirilmesi gibi konularda yaptığı çalışmalardan dolayı “reformist” olarak anılan İran’ın yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, reformist görüşlerin destekçisi olarak, İran’da daha özgür bir toplum ve daha adil bir yönetim oluşturma çalışmalarını aralıksız sürdürmüştü.

Bölgemizde ve dünyada küresel aktörler arasında liderlik mücadelesinin yaşandığı çok sancılı bir dönemde göreve gelen İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan’ı zorlu bir sınav beklemektedir.

Pezeşkiyan seçim sonrasında Batılı bir siyasetçi gibi konuştu, seçim öncesinde verdiği sözleri yineledi. Fakat, İran’da devlet düzeninin işleyişini bilenler Pezeşkiyan’ın, bütün sözlerini tutmasına izin verecek kadar rahat olamayacağını belirtiyorlar. Çünkü İran, ABD’deki gibi bir başkanlık sistemiyle yönetilmiyor. Cumhurbaşkanlığı makamının üstünde, Dini Lider Hamaney’in başkanlığında bir dini liderler kurulu var. Cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılacak adayları bile bu mollalar belirliyorlar. Son cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de mollalar, reformcu Pezeşkiyan, muhafazakar Celili ile evrim Muhafızları’nın desteklediği dört adayın katılmasına izin vermişti.

Pezeşkiyan’ın İran Cumhurbaşkanı olarak yapacağı çalışmalar, hem yurttaşları hem bölge ülkeleri hem de dünya kamuoyu tarafından dikkatle izlenecektir.

İran’ın bir önceki Cumhurbaşkanı Reisi bir helikopter kazasında hayatını kaybetmişti. İran Anayasası’na göre 50 gün içinde yeni cumhurbaşkanının seçilmesi gerekiyordu. Yenileme seçimlerini Muhammed Bagir Kalibaf’ın kazanması bekleniyordu, fakat ikinci tur seçimlerini “refomist” ve “Türk asıllı” olarak tanıtılan Mesud Pezeşkiyan kazandı. Böylece, oyların yüzde 53.7’sini alan Pezeşkiyan, 2005’ten bu yana İran’da yapılan seçimlerde cumhurbaşkanı seçilen ilk “reformist” oldu. Dini Lider Ali Seyyit Hamaney’e yakınlığı ile tanınan Anayasayı Koruyucular Konseyi dayı muhafazakar rakibi Said Celili oyların yüzde 44.4’ünü alarak ikinci oldu.

İran’ın Mahabat bölgesinde doğan Pezeşkiyan’ın reformistliğinden, Türklüğünden söz etmeden önce kısaca hayat hikayesine bir göz atalım...

“SİZ TÜRK DEĞİL, TÜRKÇE KONUŞAN İRANİ BİR KAVİMSİNİZ”

29 Eylül 1954’te İran’ın Mahabat kentinde doğan Pezeşkiyan’ın babası Azerbaycan Türkü, annesi bir Kürt aileye mensup. “Anam , atam, dayım hamısı Azerbaycan’dan” diyen Pezeşkiyan’ın her zaman Türk kimliğinden gurur duyduğu anlatılıyor. 26 Şubat 2016’da Parlamento’da yapılan bir açık oturumda, “Allah’ın kendisini bir Tük olarak yarattığını, hiçkimsenin Türk dili ve kültürüyle alay etme hakkına sahip olmadığını, İran’daki Türklerin ve diğer etnik grupların Anayasa’nın 15. Maddesi’ne göre, okullarda kendi dilleriyle konuşabileceklerini, okuyup yazabileceklerini” söylemiş. Pezeşkiyan bu görüşünden dolayı, Mahabat’ta yaptığı bir konuşmada, “Yaşasın Kürdistan!” diyebilecek kadar duygusallaşabilmiştir.

Soyadındaki “yan” ekinden dolayı Pezeşkiyan’ın Ermeni olduğu da söylendi; çünkü “oğlu” anlamındaki “yan” ekini Ermeniler kullanıyordu: Cezveci-yan/Cezvecioğlu gibi..: Fakat, Farsçada Pezeşkiyan “doktorlar” anlamına geliyormuş. Farsçada “pezeşki” “doktor”, pezeşkiyan da........

© Önce Vatan