“Kadınlar Günü” gelse de bu konuyu yazsam dediğim bir hikâyem var sizler için bugün. Hikâye “Kayıp Bilim Kadınlarından” birine ait. İklim krizine neden olan “sera gazı etkisi” varlığının keşif edilmesine büyük katkısı olan, ancak daha sonra bu konuda yapılan çalışmalarda adı sanı geçmeyen bir kadının hikâyesi bu. Yaklaşık 12-13 yıl önce amatör bir tarihçi tarafından adı tozlu raflardan indirilen Eunica Newton Foote’un hikâyesi.

Eunica ile ilgili filmi yaklaşık 3 yıl önce izlemiştim. Hatta İngilizce hazırlanan bu filme alt yazı yazarak YouTube (1*) sitemde de yayınladım. Filmden sonra, hakkında yazılan yurt dışı yayınlarını da aradım buldum ve yine birkaç ay önce, onun varlığını keşfeden tarihçi Ray Sorenson ile yapılan röportajın podcast yayınını dinledim (2*). Tüm bu bilgileri 8 Mart Dünya Kadınlar gününe birkaç gün kala derlemek istedim. Ve görünen o ki yine bir “kadının adı yok hikâyesi” ve yine anlıyoruz ki bu “kadının adı yok hikâyesi” ne ülke, ne zaman tanıyor.

Eunica, 1819 da Connecticut’ta doğar. 3 yaşına geldiğinde yaşadıkları yerin yeterince gelişmediği gerekçesi ile anne baba, 10 erkek ve bir kız kardeşten oluşan aile New York’a taşınırlar. Ailesi onun eğitimine yatırım yapar. Ülkede üniversite mezunları erkeklerle kıyaslanabilir bir eğitim veren kız öğrenciler için kurulan Troy Kadın Ruhban Okuluna gönderilir. Bu okul o dönemde ülkenin önde gelen bilim enstitüsü olan Rensselaer Polytechnic’in hemen yanındadır. Bu neden önemli? Çünkü Troy öğrencileri bazen oraya gidip ders alabiliyorlardı. Ve bizim Eunica ‘da bu fırsattan yararlananlar arasında olacaktı. Ancak ne kadar Troy’dan mezun olursan ol, ne kadar bilim enstitüsünden ek ders alırsan al yine de yemek pişirmenin, iğne ve temizlik işleri yapmanın, güzel kokmanın beklendiği bir dünyaya mezun olurken bulur kendini Eunica, tıpkı diğer kız öğrenciler gibi. Kadının alanı hala büyük ölçüde evidir o yıllarda.

Eunica mezuniyet sonrası evlenir, 1841 yılında. Babasının bozulan işlerini düzeltebilmek amacıyla hayatına giren, bir zamanlar bölge savcılığı da yapmış olan, avukat Elisha Foote ile. Elisha aynı zamanda iyi bir matematikçi ve feminist bir adamdır. İyi bir eğitim alan Eunica iyi de bir evlilik yapar böylece.

Ama Eunica’nın soruları vardır dünya ile ilgili. Yıllar geçtikçe değişen bir dünya ortaya çıkıyordu. Canlılar ve hava sıcaklığı........

© Muhalif