İzmir'de 28 Kasım 2023'te gözaltına alındıktan sonra 1 Aralık'ta tutuklanan Avesta Dil ve Kültür Araştırmaları Derneği (Avesta) Eşbaşkanı Ali Yalçınkaya hakkında hazırlanan iddianame mahkeme tarafından kabul edildi.

Dosyanın büyük bir bölümünde Yalçınkaya’nın dernek çalışmaları kapsamında kursiyerlerle yaptığı telefon görüşmelerinde kendisine "mamoste (öğretmen)" olarak hitap edilmesi kod isim olarak değerlendirilmiş.

İşin yargı boyutu, ayrı. Ben karışmam. Benim ilgimi çeken, meselenin kavramsal boyutu: Bir öğretmenin “öğretmen” diye bir kod adı kullanması.

***

Kod: “Bir bilgiyi ifade etmek veya bilgiye ulaşmak için kullanılan simge veya simgeler dizisidir (TDK sözlük).” Simgenin Fransızca kökenli karşılığı, semboldür.

Simgelerin başlıca uygulama alanlarından biri, dildir. Konuşulan dil, simgesel kavramları (yani sembolleri yani kodları yani sözcükleri) betimlemek için kullanılan işitsel belirtilerden oluşur.

Dil bir göstergeler sistemidir ve bu dil göstergesinde telaffuzun (signifiant = gösteren, ifade) ve fikrin (signifié = gösterilen, içerik) zorunlu ilişkisi vardır. (Ferdinand de Saussure, Genel Dilbilimi Dersleri, 1916).

Dil, serbestçe oluşturulmuş semboller sistemidir. (Adward Sapir,1921)

Yani “öğretmen” denilmesi, telafuz boyutu; bundan anlaşılan ise fikir boyutudur. Öğretmene, öğretmen denilmesinin herhangi bir açıklaması olması gerekmez. Başka bir şey de denilebilirdi. Bunun ön koşulu, iletişim halinde olan herkes için belli bir anlamı olmasıdır.

Zaten dil dediğimiz, budur.

Tabii herkes aynı şeyi anlamayabilir. Hatta hiç bir şey anlamayabilir. Mesela “öğretmen” dendiğinde bizim anladığımızı, İngiliz anlamaz. Onlar, “teacher” der. Bu; Kürtçede “mamoste”, Zazacada “mehlim”, İtalyancada “insegnante”dir.

Farklı diller........

© Muhalif