‘Tahiyyenin aslı ‘hayiye-hayy’ fiilidir. Bu da; canlı/diri olmak, gelişir olmak, bir toplumun durumu iyi olmak, bir şeyden utanmak gibi anlamlara gelir.

‘Hayy-hayat’, hayvanlarda ve bitkilerde bulunan dirilik, canlılık gücüdür. el-Hayy Allah’ın güzel isimlerinden biri olarak, O’nun diri, canlı, hayat sahibi ve ölümsüz olduğunu anlatır.

Bu fiilin masdarı; ‘tahiyye veya tehâyâ’; birine selâm vermek, selâm verip dua etmek, “hayyekallah-Allah sana hayat versin, ömür versin” demektir.

Bu söz aslında bir haber vermedir. Arapça’da “Hayya fülânün fülânen tahiyyeten-Falanca kişi falancaya dirilik diledi” şeklinde kullanılır.

“et-Tahiyyâtu” da bu kökten gelir. (el-Isfehânî, R. el-Müfredât; s: 197)

Bir başka deyişle ‘tahiyye’; bulunduğu durumda ve sahip olduğu mülk’te kalmayı dilemektir. “Allah seni güldürsün”, “Allah seni (nimette) devamlı kılsın”, “Allah sana mülk versin”, “Allah sana selâmet versin” şeklinde kullanımları vardır.

Biz et-Tehiyyâtü’yü okurken bekânın (ebediliğin) ve mülkün Allah’a ait olduğunu, selâm ile de O’nun kusurlardan uzak olduğunu ve benzeri şeyleri niyet ederiz. et-Tahiyyâtü, kelimenin tam anlamıyla bu mülkün ve ebediliğin, kusursuzluğun O’na ait olmasını ifade eder.

Bir görüşe göre; tahiyye Arabın dilinde karşılaştıkları zaman birbirlerine dirilik dilemelerdir. Allah (cc) tahiyye’yi mü’min için dünya ve âhirette (selâm) yaptı (bkz: Yânus 10/10. Furkan 25/75) Karşılaştıkları zaman (es-selâmü aleyküm ve rahmetullahi ve berakatühü) selâmını buna ekleyerek birbirlerine dua ederler. (İbni Manzur, Lisânu’l-Arab, 4/295)

Selâm mânasıyla ‘tahiyye’ kelimesi ve türevleri bir kaç âyet ve hadiste geçmektedir.

Kur’an’da selâm emri ‘tahiyye’ kelimesi ile gelir.

“(Barış) selâmıyla (tahiyye ile) selâmlandığınızda daha güzel bir selâm ile karşılık verin veya (en azından) benzeri ile. Şüphesiz Allah her şeyin hesabını tutmaktadır.” (Nisâ 4/86)

“Lafzen, “ondan daha iyisi ile selâmlayın veya aynen karşılık verin”.

“… Bir arada veya ayrı ayrı olarak yemek yemenizde de bir sakınca yoktur. Evlere girdiğiniz zaman birbirinize, Allah katından mübârek ve hoş bir esenlik dileği olarak, selâm verin…” (Nûr 24/61)

Bu, bir âyette bildiğimiz selâm kelimesiyle ifade ediliyor.

“Ey iman edenler! Kendi evlerinizden başka evlere, geldiğinizi farkettirip (izin alıp) ev halkına selâm vermedikçe girmeyin. Bu sizin için daha iyidir. Herhâlde (bunu) düşünüp anlarsınız.” (Nûr........

© Mir'at Haber