Kur’an’da arınmayı anlatan üç kavram var: Tasfiye, tathîr ve tezkiye.

‘Tezkiye’nin aslı ‘ze-ke-ye/zekâ’ (keskin ze ile) fiilidir. Bu da sözlükte artmak, fazlalaşmak, çoğalmak, bereketlenmek, bu kökten gelen ‘ezkâ’; daha temiz, daha nezih, daha arınmış anlamında Kur’an’da dört âyette geçiyor. (Bkz: Bekara 2/232. Nûr 24/28. Kehf 18/19. Nûr 24/30)

Yine aynı kökten gelen ‘zekât’; sözlükte; bereket, fazlalık, temizlik, ıslah olma hâli. Bir şeyin hâlis ve pak olması, bir şeyin özü ve bilinen zekât ibadeti demektir.

Tezkiye; ‘zekkâ’ fiilinin masdarıdır. Bu da sözlükte; artırmak, fazlalaştırmak, temizlemek (tezkiye etmek), arındırmak (pak etmek), malının zekâtını vermek demektir. (el-İsfahânî, R. el-Müfredât, s: 313)

Allah (cc) hakkında kullanılınca “zekkâhu’llahu ve ezkâhu-Allah bir şeyi arındırdı ve bereketlendirdi” demektir. (İbni Manzur, Lisânu’l Arab 7/46)

‘Zekkâ’ kişi hakkında kullanıldığı zaman kendini ıslah etmek (düzeltmek), nefsini tezkiye etmek (temizlemek) anlamına gelir. (el-Fîrâzâbâdî, el-Kâmusu’l-Muhît, s: 1292)

-Arınmanın (tezkiyenin) imkanları:

İlk vahiylerde sık sık üzerinde durulan tezkiyenin dinin temel amacı olduğunu söylemeliyiz. Zira vahiyden mahrum, ilâhi eğitim metodundan uzak kalan, hayatına İslâmın ilkeleriyle yön vermeyen herkes nefsini kirletir. (Bkz: Şems

Müslüman nefsini nasıl tezkiye edebilir? Bunun imkanları nelerdir?

Peygamber (sav) dışında birileri -adları ne olursa olsun- başka insanları tezkiye edebililer mi? Yoksa bazı güzel (sâlih) insanlar başkalarının nefis tezkiyesi yapmalarına yardımcı mı olurlar?

Nefsimizi arındırmak için özel günleri, zamanları mı beklemek, özel mekanlara mı gitmek gerekiyor? Sorular uzatılabilir…

Kulluğun yapılması gerektiğini öğreten Kur’an ve Yüce Elçi (sav), tezkiyenin nasıl yapılacağını da öğrettiler. Onlardan bazıları:

1-Tevhid akidesine ters inançlardan, kanaatlerden kalbi, zihni ve duyguları uzak tutarak,

2-Günahlardan güç yettiği kadar sakınarak,

3-Sık sık tevbe ve istiğfar ederek,

4-Her zaman sâlih amel işleyerek, ayrıca ahlâkı güzelleştirerek,

5-Çok dua ederek, zikir (Rabbimizi hatırlayarak, zikir ifadelerini yürekten söyleyerek) ve tesbîh yaparak,

6-Tefekkür ederek, ölümü ve âhireti düşünerek,

7-Kalbi kin, haset, gıybet, dünyaya aşırı tutkunluk, hırs ve günaha meyletmekten uzaklaşarak,

8-Allah (cc) rızası için vererek, infak ederek, paylaşarak,

9-Kur’an’ı okuyarak, üzerinde tefekkür ederek, anlayarak ve bununla beraber gereğini yaparak,

10-Ramazan’ı imanla ve sevabını ümit edip........

© Mir'at Haber