Ramazan bayramına Arapça’da ‘ıydu’l-fıtr’ yani fıtır bayramı’ denir. Bu da âdet halini alan sevinç ve toplanma günü demektir. Her yıl tekrar geldiği ve insanlar bu günlerde sevindiği için bu isim verilmiştir.

Türkçe’deki ‘bayram’ kelimesinin ise aslı Farsça ‘bezrem veya bezrâm’ kelimesidir. Oğuz Türklerinden beri “beyrem veya bayram” şeklinde kullanılmaktadır. (Erdem, S. TDV İslâm Ansiklopedisi, 5/257)

Her toplumun, her milletin kendine göre sevinç günleri, şenlikleri bayramları vardır. Bunların kaynağı dinî ve kültürel olabilir.

Müslümanlar için ömürlük bayram ‘hacc’, yıllık iki bayram Ramazan ve Kurban bayramları, haftalık bayram da Cuma günüdür.

Enes b Mâlik’in anlattığına göre câhiliyye insanları her yıl iki günde oynarlardı (bayram ederlerdi). Rasûlüllah (sav) Medine’ye ayak basınca (bunu görünce) şöyle buyurdu:

“Allah (cc) sizin için o iki günü daha hayırlı iki günle, Fıtır günü ve Adhâ günü (Ramazan ve Kurban bayramı) ile değiştirmiştir” . (Ebû Dâvûd, Salat/246 no: 1134. Nesâî, S. Iydeyn 1 no: 1557)

-Neden fıtır bayramı?

Ramazan Bayramına ‘ıydu’l-fıtr’ veya ‘yevmu’l-fıtr’ ismi verilmesinin iki sebebi olduğu düşünüyoruz.

Birincisi; Ramazan’ın bitmesi, artık gündüzleri yeme içmenin serbest olmaya başlamasıdır.

Günlük orucu sona erdirmeye ‘iftar’, Ramazan orucunu sona erdirmeye de ‘fıtr’ denir. Yani orucu açma, yeme içmeye başlama demektir. Bunun tersi ‘imsak veya savm’dır. Yani yeme içmeyi bırakma, oruca başlama zamanıdır.

Rasûlüllah (sav) şöyle buyurdu: “Oruçlu için iki sevinç ânı vardır:

Biri, orucu açtığı anki sevincidir; diğeri de Rabbine kavuştuğu anki sevincidir” .(Buhârî, Savm/9 no: 1904. Müslim, Sıyâm/30(163) no: 2076)

Ramazan bayramında iki rek’at olarak kılınan bayram namazına fıkıh dilinde ‘salâtu’l fıtr-fıtr bayramı namazı’ denildiğini de hatırlayalım. İftar anında duyulan sevince küçük bayram, Ramazanın bitiminde olan iftar zamanında duyulan sevince de büyük bayram diyebiliriz.

Bu asla “nihayet oruçtan kurtulduk” gibi saçma bir sevinci değil, Ramazan’ı oruçla geçirebilmenin, Ramazan’daki kazançların, hikmetin ve faydanın elde edilmesinin bir sevincidir.

İkincisi; İnsanın ontolojik yapısına, aslına, doğal hâline yani fıtratına dikkat çekmek için…

‘Fıtrat’ kelimesi, yaratılış, belli yeteneklere ve yatkınlığa sahip oluş, karakter, mizaç, doğal eğilim, huy gibi manaları vardır. (Fîruzâbâdi, el-Kâmusu’l-Muhît, s: 456)

Allah’ın isimlerinden birisi de ‘el-Fâtır’dır. Yani yaratılışı (fıtratı) başlatan, tohumdan canlıları ortaya çıkaran, varlığa şekil ve özellik verendir.

‘Fatr’ veya ‘fıtrat’ ilk yaratılışı ifade ettiği gibi, devam eden yaratılışı da anlatır. Yani Allah her şeyi yoktan var ettiği gibi, yaratmaya devam ediyor. Yarattığı şeylere istediği şekli veriyor. Bu O’nun kanunu ve hükmüdür.

“O halde yüzünü,........

© Mir'at Haber