Bir devletin, bir milletin çökertilmesi için bazı düşünürlerin tespitleri vardır. Tespit yapanlardan birisi İbrahim Müteferrika’dır. Bu zatın, Macar asıllı üniteryan yani Hıristiyanlıkta teslis inanışının aksine İsa’nın ve kutsal ruhun tanrılığını reddeden Hıristiyan teolojisine inanan bir zat olduğu söylenir. Yahudi olmadığı, sonradan Müslüman olduğu ve sûfî olduğu, Türkiye’de ilk mason locasını kurduğu iddia edilmektedir.

Bu zat, 1731’de kaleme aldığı kitabında Osmanlı Devleti’nin neden geri kaldığını belirtmiştir. Buna göre:

· Rüşvet: Hemen hemen her dönemde geçer akçedir. Çünkü rüşvet kolayca sonuç alma manivelasıdır. Elan günümüzde de kullanılmaktadır. Bundan dolayı siyasetimiz, yönetimlerimiz kirlenmiştir.

· Adam kayırma: Haklı olup, olmadığına bakılmaksızın yandaş yardımlaşmasıdır. Bu konuda ehliyet aranmaz.

· Bilim adamlarına tahammülsüzlük: İlim adamına itibar, inanç ve insan olmanın gereğidir. Nitekim hadiste: “İlim Çin’de de olsa gidip alınız” buyrulmaktadır.

· Orduda tahammülsüzlük: Ordular, devletlerin bel kemiğini teşkil eder. Orduda disiplinsizlik, devletlerin dağılmasına sebebiyet verir. Onun için orduda disiplin önem taşır. Aksi halde darbeler olur.

· İsraf: Bilindiği gibi,........

© Milli Gazete