TÜİK, 2024 yılının ikinci çeyreğinde gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 2,5 büyüdüğünü açıkladı. Mayıs sonunda yüzde 5,7 olarak açıklanmış olan ilk çeyrek büyümesi de yüzde 5,3 olarak revize edildi. Buna göre 2024 yılının ilk yarısında ekonomi yüzde 3,9 dolayında büyümüş oldu.

Büyüme Nedir? Yüzde 2,5 Büyüme Ne Anlama Gelir?

Büyüme; bir dönemden sonrakine ekonomide nihai mal ve hizmet üretiminde görülen reel artışı ifade eder. Burada üç önemli nokta var: Nihai mal ve hizmetler ne demektir? Üretim artışını nasıl ölçeceğiz? Reel artış ne anlama geliyor?

Nihai mal ve hizmetler, tüketim ve yatırım için başkaca bir işleme gerek kalmaksızın kullanılabilecek mal ve hizmetleri ifade eder. Mesela ekmek nihai maldır. Buna karşılık ekmeğin üretiminde kullanılan un nihai mal değildir. Ekmeğin içindeki unu ayrıca GSYH hesabına katarsak çifte sayım yapmış oluruz.

Üretim artışını ölçmenin en kestirme yolu GSYH’deki değişimi ölçmekten geçer. GSYH, bir ülkede belirli bir dönemde üretilen ve satışa konu edilen bütün nihai mal hizmetlerin piyasa fiyatı cinsinden değerleri toplamıdır. Bu tanım, fiyat artışlarını yani enflasyonu da barındırır. O nedenle bu şekilde ölçülen GSYH’ye cari fiyatlarla GSYH (GSYH CF) ya da nominal GSYH adı verilir. Bir dönemden ötekine GSYH CF artmışsa bu artışa nominal büyüme denir. Bu büyüme bize ekonomideki fiziksel büyümeyi vermez. Bu tutardan o döneme ilişkin enflasyonu (GSYH zımni deflatörü) arındırırsak o zaman reel yani fiziksel büyümeyi hesaplamış oluruz.

2023 yılı ikinci çeyreğinde GSYH CF 5.571,4 milyar TL idi. 2024 yılı ikinci çeyreğinde GSYH CF 9.949,8 milyar TL olarak gerçekleşti. Buna göre ekonomi cari fiyatlarla yani nominal olarak yüzde 78,6 büyümüş görünür. Bundan döneme ilişkin enflasyonu arındırdığımızda reel büyüme olan yüzde 2,5 oranına ulaşırız. Nominal büyüme oranı hesaplamalarda kullanılır, günlük konuşmada sözü edilen büyüme oranı daima reel büyüme oranıdır.........

© mahfiegilmez.com