1897 yılının ekim ayında, Mekteb-i Mülkiye mezunu Tevfik Bey, Kudüs mutasarrıflığına tayin edilir. Yaklaşık üç buçuk yıl sürer vazifesi. Eşi Naciye Neyyal Hanım da onunla beraber Kudüs’e gider. Naciye Hanım, fazla tahsil görmemiş ama iyi yetişmiş İstanbullu genç hanımdır. Kocasının vazifesi dolayısıyla bulunduğu yerlerde edindiği intibaları yazar. Böylece kocaman bir hatırat kitabı meydana getirir. Yazdıkları o zamanların Osmanlı idarecilerinin taşrada idare ve yaşama tarzları ile şehir hayatı hakkında verdiği malûmat bakımından bilhassa önemlidir. Bir mutasarrıf/vali karısı olarak Naciye Hanım, yerli ailelerin kendisine gösterdiği -sıkılacak kadar ileriye varan- ilgi ve yakınlıklardan bahsettiği gibi, şehir içinde yaptığı gezintilerden, şehir dışında atlı seyahatlerden, denizlerde, göllerde yüzmelerine kadar birçok şey anlatır.

“Kudüs’e vâsıl olduğumuzda, civardaki dağların, papatyalarla bezenmiş gibi insan kalabalığı ile bembeyaz kesilmiş olduğunu gördüm. Hattın iki tarafına yerleştirilmiş asker, memurin ve bando ile karşılandık. Bir patırtı, bir şamata ki sormayın gitsin. Perona adım atar atmaz bir kadın kalabalığı beni ve kayınvalidemi hanelerine misafir etmek için,........

© Maarifin Sesi