[Yazdıklarım kimilerini rahatsız edebilir. Onun için hoşgörünüze sığınarak kaynaklı yazmam gerekti.]
Dört Sünnî fıkıh mezhebinin kurucularından İmam Mâlik b. Enes (öl.179/796), el-Muvaṭṭaʾ adlı kitabında (nşr. Aʿzamî, Abudabi 1425/2004, I, 263) “Mescitte yabancıların (Arap olmayanların) dilini konuşmak mekruh görülmüştür” der. Bu söz iki maksatla söylenmiş olabilir: 1. Yabancı dillere karşı Arapçayı koruma; 2. İslam dışı inançlara karşı İslam’ı koruma.

Birinci noktadan bakıldığında özellikle Mâlik b. Enes gibi saygın bir âlimin, kendi dilini korumaya yönelik sözler söylemesi normaldir. Ülkemizde de bugün yabancı dillerin istilasına karşı Türkçeyi korumak amacıyla böyle konuşanlar ve bazen yasal düzenlemeler yapılmaktadır.

Fakat İmam Mâlik bu sözünde yabancı dilin kullanılmasını mescit ile yani dinî bir kavramla ilişkilendiriyor; dolayısıyla Arapça ile dini özdeşleştiriyor. Elbette her Müslüman gibi İmam Mâlik de dini koruyacaktır.

Fakat –namazlar dışında- mescitte konuşulan dilin Arapça veya başka bir dilde olmasının din ile ne alakası var? O zaman bu, dinî bir kavramı kullanarak, Müslüman dünyada din ile ilgisi olmayan Arap dilini ve Arap kültürünü hâkim kılmak olmaz mı? Nitekim –mesela- bizde 1920’li yıllara kadar asırlarca camilerde hutbenin tümü Arapça okunmuş, cemaat de boş boş dinlemiştir.

Arapçayı kutsayan sadece İmam Mâlik değil. Mesela Kur’an’ı ilk defa baştan sona tefsir eden Mukâtil (öl.150/767), görevli meleklerinin, insanların amellerini Süryânî........

© Karar