İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatının Reddedilmesi veya İptali Halinde Başvuru Yolları

İşyeri açma ve çalışma ruhsatı, yalnızca idarenin takdir ettiği bir izin değil, aynı zamanda şartları sağlandığında verilmesi zorunlu olan bir haktır. Buna rağmen kimi zaman başvurular, gerekli koşullar yerine getirilmiş olsa bile reddedilmekte veya mevcut ruhsatlar hukuken geçerli bir sebep olmaksızın iptal edilmektedir.

İdare Mahkemeleri önünde açılacak iptal davası, hem hukuka aykırı işlemin ortadan kaldırılmasını hem de işyerinin faaliyetine yeniden devam etmesini sağlar. Danıştay 10. Daire, E.1994/2455, K.1995/4327, T.11.10.1995 tarihli kararında da, haksız yere ruhsat verilmeyen bir işletmenin kapalı kaldığı süre için idarenin tazminatla sorumlu tutulması gerektiği açıkça vurgulanmıştır.

İptal davası açmak, tek başına işlemin uygulanmasını durdurmaz. Dava süreci devam ederken işyerinin kapalı kalması ciddi ekonomik ve sosyal kayıplara yol açabilir. Bu nedenle, ruhsat işlemlerine karşı açılan davaların mutlaka yürütmenin durdurulması talepli olması gerekir.

Mahkeme yürütmenin durdurulmasına karar verdiğinde, idare bu karara uymak ve işyerinin faaliyetine devam etmesine izin vermek zorundadır. Ancak bu kararın alınabilmesi için iki şartın bir arada bulunması gerekir: İşlemin açıkça hukuka aykırı olması ve mevcut durumun telafisi güç veya imkânsız zararlar doğurması.

Dolayısıyla, hem iptal davasında hem de yürütmenin durdurulması talebinde başarı sağlamak için, mevzuat hükümleri ve emsal yargı kararları ışığında güçlü gerekçeler ortaya koymak kritik önem taşır.

Sistematik Çerçeve: Amaç - Yetki – Şekil – Sebep – Konu

1. Amaç Unsuru Yönünden

İdari işlemlerin amacı, kamu düzenini sağlamak, toplum sağlığını korumak ve eşitlik ilkesini gözetmektir. Ancak ruhsat iptali veya ruhsat vermeme işlemleri, kamu yararı dışındaki saiklerle tesis edilirse amaç unsuru yönünden sakatlanmış sayılır. İdarenin keyfi, cezalandırıcı veya kişisel gerekçelerle hareket etmesi, işlemi iptal sebebi yapar.

Danıştay’ın yerleşik kararları bu hususu açıkça ortaya koymaktadır:
Aynı koşullarda bulunan komşu işyerlerine ruhsat verilmesine rağmen başvurucunun talebinin reddedilmesi, eşitlik ve hakkaniyet ilkelerine aykırı bulunmuş ve işlemin iptaline karar verilmiştir. Bu karar, aynı şartları taşıyan işletmeler arasında ayrım yapmanın “amaç dışı işlem” niteliğinde olduğunu göstermektedir. (Danıştay 2. D., E.2021/5435, K.2021/1988, T.09.06.2021)

“…Söz konusu işyerinin hemen bitişiğinde kargo firmasına ve caddenin her iki tarafında ticari işletmelere izin verilmiş olduğundan, davacı şirkete; işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmemesinin eşitliğe ve hakkaniyete uygun olmayacağı gibi söz konusu işyerinin faaliyete geçmesi halinde, bu bölgenin trafiğinin yoğunlaşmasına sebep olacağı, trafikte aksamalar meydana getireceği ve araç trafiğini olumsuz yönde etkileyeceğine ilişkin davalı idare tarafından, ara kararı ile sorulmasına rağmen, herhangi somut bir bilgi ve belge ile tespitin dosyaya sunulamadığının görülmesi karşısında...”

Öte yandan, idarelerce işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenmesinin amaçlarından biri de kuşkusuz çalışma imkanının sağlanması, bu itibarla çalışma hakkının ve mülkiyet hakkının korunması, ayrıca bu hakkın ivedilikle temin edilmesidir. Bu husus kamu yararının sağlanması amacının da bir gereğidir. Nitekim İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 6. ve 12. maddelerinde, işyeri açılmasına ve ruhsatın düzenlenmesine ilişkin hükümler yer verilmiş olup, 6. maddede eksik başvuruları tamamlatma konusunda idareye görev verilmiş, 12. maddede ise sıhhi işyerleri özelinde kriterleri sağlayan işyerleri için “aynı gün” ruhsatın düzenleneceği hükme bağlanmış, bu yönleriyle “ivedilik” vurgusuyla birlikte idareye tanınan takdir yetkisi kısıtlanarak çalışma hakkının ve mülkiyet hakkının korunmasının amaçlandığı gösterilmiştir.

Nitekim Danıştay 4. Dairesinin 25.12.2023 tarihli ve E:2023/7271, K:2023/7311 sayılı kararında; “Olayda davacının, işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesi, verilmeyecek ise durumun cevaben bildirilmesi istemiyle yaptığı 14/09/2020 tarihli........

© Hukuki Haber