Futbolun Batı Avrupa’ya ait olmasının nedeni, oyunun disipline edilmesi, kurumsallaştırılması ve sahada olduğu kadar saha dışında da bir sistemin içine oturtulmasıdır.

İngiltere’nin sanayi şehirleri bu işin merkez üssüydü. İşçiler ağır mesailerinin arasında boş zamanlarında kolektif bir oyun oynuyordu. Futbolun bireysel parlamaya değil, takım olgusuna dayalı olması burada tesadüf değil. Herkesin bir görevi var; santrforun golüyle sol bekin yaptığı koşu arasında görünmez bir bağ mevcut. Tıpkı fabrikadaki üretim bandı gibi. O yüzden futbol, İngiltere’de işçi sınıfının oyunu oldu ama bir yandan da disiplinin, organizasyonun ve kuralların oyunu haline geldi.

1863’te kurulan Football Association, sadece kuralların yazıldığı bir kurum değil, futbolun bir “medeniyet projesi” olduğunu gösterdi. Cambridge kurallarının standardize edilmesiyle birlikte köy meydanlarında kuralına göre oynanan kavgalı dövüşlü top oyunundan, sahaya 11’e 11 çıkan ve belli bir taktik düzeni takip eden futbola geçildi. Bu Batı Avrupa’nın karakterine uygun bir şeydi: kurumsallaştırmak, yazıya dökmek, adil oyunu (“fair play”) bir kültür haline getirmek.

Sonra İngiliz denizciler ve mühendisler futbolla beraber dünyayı dolaştı. Arjantin’de Boca Juniors’ı, Uruguay’da Nacional’i, Türkiye’de Fenerbahçe ve Galatasaray’ı doğuran bu aktarımdı. Ama futbola ruhunu veren, onu bir “oyun kültürü” haline getiren şey yine Batı Avrupa’nın içindeki çeşitlilikti. İtalya’nın catenacciosu, (İtalyancada catenaccio , “kapı sürgüsü” anlamına gelir ve rakiplerin hücumlarını etkisiz hale getirmeye ve gol atma fırsatlarını engellemeye odaklanan, son derece organize ve etkili bir arka savunma hattını ifade eder.) Almanya’nın disiplinli ve atletik futbolu, Hollanda’nın “Total Futbol” devrimi… Her biri aslında aynı sorunun farklı yanıtlarıydı: Takımı en verimli şekilde nasıl organize ederiz?

Bugün baktığımızda Avrupa futbolunun üstünlüğü sadece para gücüyle açıklanamaz. Finansal fark var, doğru. Ama bir altyapı oyuncusunu 8 yaşından itibaren belli bir metodolojiyle yetiştirmek, 15 yaşına geldiğinde onu taktik disiplinin içine koymak, 17-18 yaşına geldiği zamanda ona doğru rolü vermek… İşte bu zincir, Batı Avrupa’nın asıl avantajıdır. O yüzden Liverpool’un Klopp dönemindeki başarısı sadece Salah ya da Van Dijk’la açıklanamaz; o başarı, kulübün 30 yıllık organizasyon hafızasıyla, scouting ağlarıyla, akademi disipliniyle doğrudan bağlantılıdır.

Futbol bir Batı Avrupa sporu çünkü orada sistem kişilerin önüne geçer. Latin Amerika........

© Haberton