İnşaat, gayrimenkul, konut, kira gibi konuları nefretsiz, kavgasız konuşup çözüm bulmak zorundayız. Aksi takdirde konut ve kira krizi daha da büyüyecek. Son beş yılda yaşananlar orta ve dar gelirli vatandaşların konuta erişimini neredeyse imkansız hale getirdi. Kira gideri ise bu kesimin aylık gelirinin yarısını aştı, neredeyse üçte ikisini götürüyor. Sadece barınma bedeli yüzünden ‘orta direk’ çökmek üzere. Dünyada orta ve dar gelirlinin barınma sorununu çözmek için diğer devletler ne yapmış? Türkiye ne yapmalı? Bu sorunun yanıtını bulmalıyız. Çünkü kendiliğinden orta ve dar gelirliler için uygun fiyatlı konut arzının artması mümkün değil. Konut talebi orta ve dar gelirlide yüksek, buna karşılık piyasa koşullarında üretilebilen konutlar yüksek arsa, malzeme ve işgücü maliyetleri nedeniyle ancak en yüksek gelir grubunun alabileceği fiyatlarla satılabiliyor. Konut kredileri yok denecek kadar az, faizler de uzun süre çok yüksek kalacak gibi görünüyor. Öyleyse sosyal devletin çok daha fazla sosyal konut üretmeye başlaması gerekiyor. Sosyal konut, ‘dar gelirli ailelerin barınma ihtiyaçlarını karşılayabilecek belirli bir standarda sahip ucuz halk konutları’ diye tanımlanıyor. Türkiye’de sosyal konutu Toplu Konut İdaresi (TOKİ) üretiyor.

Tabii ki hayır. TOKİ, 1984-2002 arasında 18 yılda sadece 43 bin 145 sosyal konut üretebilmişti, 2003-2023 arasında ise 1 milyon 180 bin sosyal konut üretti. Bu konutların yüzde 90’ı dar gelirli vatandaşlar için sosyal konuttu. TOKİ yıllık ortalama 59 bin adet sosyal konut üretmiş görünüyor. Bu rakam yüksek ve TOKİ kurumsal olarak gayet başarılı. Ancak, orta ve dar gelirli vatandaşın konut talebi bu rakamların çok üzerinde. Öyle ki İstanbul, Ankara, İzmir gibi illerde TOKİ bir proje ürettiğinde, kura çekilişlerine genellikle projedeki konut sayısının 10 ila 20 misli talep geldi. Uzun süredir büyük şehirlerde ya da yakınlarında TOKİ projesi üretilemedi. Bu açıdan bakılırsa TOKİ’nin yıllık sosyal konut üretimini acilen 200 bin adede çıkarması ve en az beş yıl bu rakamları tutturması........

© Ekonomim