Son günlerin en sıcak tartışma konularından birisi 2024 yılı sonu enflasyonu ve döviz kurunun seviyesi üzerine diyebiliriz. Enflasyonda 0’dan P’ye kadar tahminler havada uçuşuyor. Bu kadar yüksek sapmanın olması belirsizliğin de yüksek olduğunu gösteriyor. Döviz kurlarına ilişkin ise, örneğin dolar kuru için 25-30 TL bandından 40-45 bandına kadar farklı tahminler bulunuyor. Özellikle yukarıdaki tahminler konusunda daha uç örnekleri de bulmak mümkün.

En çok ticaret yaptığımız 23 ülke parası ve enflasyonundan hesapladığımız reel kur endeksine baktığımızda, Türk Lirası’nın tarihi düşük, yani değersiz noktalarda seyrettiğini görüyoruz. Neredeyse son 10-12 yıldır değer kaybeden ve diplere gelmiş bir TL manzarası var karşımızda. Diğer taraftan sanayi ve ihracatta durgunluk sinyalleri artarken, farklı sektör temsilcilerinden yaşanan yüksek enflasyon nedeniyle rekabette zorlanma ve TL’nin en az enflasyon kadar değer kaybetmesi gerektiğine dair yorumlar alıyoruz.

Dış talebin önemli olması, döviz kurlarını önemsiz kılmıyor

Öncelikle şu noktayı belirtelim, yapılan birçok akademik çalışma, ülkemiz ihracatının en önemli belirleyeninin ihracat pazarlarımızın büyüme oranı olduğunu ortaya koyuyor. Burada bir şüphe yok. Fakat bu gerçek, ihracatı etkileyen diğer faktörlerin önemsiz olduğu anlamına da gelmiyor. Bu konu sadece Türkiye’de tartışılan bir konu değil. Yeni de değil. Yıllardır konuşulan, tartışılan bir konu (The International Economy, Winter 2016). Bu tartışmalara baktığımızda, ağırlıklı görüşün döviz kurlarının ihracat üzerinde etkide bulunan önemli bir faktör olduğu yönünde olduğunu görüyoruz. Münferit olarak farklı ülkeler için yapılan çalışmalara baktığımızda da, döviz kurlarının ihracatı etkileyen önemli bir faktör olduğu ortaya çıkıyor. Güney Afrika Çin Hindistan, Endonezya gibi birçok ülke için yapılan çalışma döviz kurlarının ihracatı belirlemede önemli bir faktör olduğunu tespit ediyor. Nijerya gibi ağırlıklı enerji ihraç eden bazı ülke örneklerinde döviz kurlarının etkisi daha sınırlı bulunuyor.

Akademik çalışmalar döviz kuru da önemli diyor

Türkiye ile ilgili de yapılan birçok çalışma var. Merkez Bankası’nın araştırma raporlarında son 6-7 yılda yapılmış üç çalışmaya baktığımızda da döviz kurunun önemli bir faktör olduğunu görüyoruz. Merkez Bankası’nın üç çalışması da, diğer akademik yayınlarda olduğu gibi Türkiye’nin ihracatında dış pazarların büyümesinin en önemli faktör olduğunu ortaya koyuyor. Ekim 2023 tarihinde TCMB Araştırma biriminden Demirhan Demir, Selçuk Gül........

© Ekonomim