Deyim yerindeyse ülkeyi bir uçtan bir uca geziyorum. Çiftçilerle, sanayicilerle, ihracatçılarla sohbet ediyorum. Onların anlattıklarını dinliyorum. Tek kelimeyle özetlemek gerekirse, tarımda çok zor bir sürece giriliyor. 2024 yılı, birçok sektör için olduğu gibi tarımda da hiç kolay olmayacak.

Son bir ayda Türkiye İş Bankası’nın organizasyonu ile Edirne Uzunköprü’de çiftçilerle, ticaret borsası yöneticileriyle konuştum. Kayseri Tarım Fuarı’nda sadece Kayseri’deki çiftçilerle değil, Yozgat, Nevşehir, Niğde ve diğer illerden gelen çiftçilerle sohbet ettik. TÜYAP’ın düzenlediği ve İş Bankası’nın organizasyonuyla çiftçilerle sohbet ettiğimiz Konya Tarım Fuarı’nda çiftçilerle, tarım makinaları imalatçıları ve traktör firmalarının üst düzey yöneticileriyle konuştuk. Kayseri ve Konya Tarım Fuarı’na Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı da katıldı.

Antalya’da Batı Akdeniz İhracatçıları Birliği’nin organizasyonu ile ihracatçılar ve kentin sivil toplum kuruluşlarının yöneticileriyle ile bir araya geldik.

Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin düzenlediği kooperatifçilik zirvesinde kooperatif başkanları ve yöneticilerle buluştuk.

Hepsini tek tek yazmak yerine bütün bu buluşmalardan, konuşmalardan edindiğim bilgileri ve izlenimlerimi özetle şöyle sırlayabilirim:

1-Tarımdaki en önemli sorun belirsizlik. Çiftçi, üretici, sanayici, ihracatçı önünü göremiyor. Yarın ne olacağını bilemiyor. Ürettikleri ürünün fiyatının ne olacağı belli değil. Bazı tarım ürünlerinde ihracat yasağının devam edip etmeyeceği bilinmiyor. Bu belirsizlik ortamında üretimin ve ihracatın yapılamayacağını ifade ediyorlar.

2- Üretim planlaması konusunda net bir bilgi alamadıklarını dile getiriyorlar. Yasal düzenlemeler yapıldı. Üretim planlamasına geçilecek deniliyor. Fakat, nasıl bir planlama olacak? İl bazında hangi ürüne ne kadar üretim izni verilecek? Hangi ürünlerde planlama yapılacak? Bu sorulara yanıt aranıyor. Ancak, genel bazı bilgiler dışında kendilerine bilgi verilmediğini dile getiriyorlar.

3- Tarım destekleri 3 yıllık açıklanacak deniliyor. Desteklemede kriterlerin değişeceği ifade ediliyor. Henüz açıklanmış bir şey yok. Destekler neden açıklanmıyor? Destekler açıklanmadan tarımsal üretim planlaması nasıl olacak? Bu konuda net bir açıklama yapılması bekleniyor.

4- Tarım sayımı için ilk adım atıldı. Türkiye İstatistik Kurumu ile Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü bir protokol imzaladı. Tarım sayımı yapılacak. Fakat sayımın 2026’da sonuçlandırılacağı ifade ediliyor. Sayım yapılmadan tarımsal üretim planlaması nasıl yapılacak? Bilgi, envanter olmadan planlama neye göre yapılacak?

5- Gezdiğim bu bölgelerin ana ürünü tahıl. Buğday, arpa, mısır üretimi çok yaygın. Bu ürünlerde üretim konusunda bir sorun şimdilik görülmüyor. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin tahminleri doğru çıkarsa buğdayda üretim rekoru kırılabilir. Çiftçi üretmekten değil, ürünün elinde kalmasından korkuyor. Ürününün değerinde satılamamasından endişeli.

6- Geçen yıl Toprak Mahsulleri Ofisi hububatta tarihinin en yüksek alımını yaptı. Toplamda 13 milyon ton hububat aldı. Bunun neredeyse tamamı buğday. Ofis’in depoları hınca hınç dolu. Ürün koyacak yer yok. Yeni mahsul buğday nereye hangi depoya konulacak? Depolardaki stoklar erimeden buğday veya diğer ürünler nereye konulacak? Bu kısa sürede depolardaki stoğu eritmek mümkün mü? Bunun önlemleri alındı mı, alınıyor mu? Önlem alınmazsa TMO’dan randevu almak geçen yıldan daha da zor olacak. Çiftçi şimdiden bunun endişesini yaşıyor.

7- Dünyada tahıl başta olmak üzere birçok ürünün fiyatı düşüyor. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre tahıl fiyatı endeksi Ocak 2023’ten Ocak 2024’e kadar son 1 yılda yüzde........

© Ekonomim