Türkiye, dünya ayva üretiminde 1.sırada. Sakarya’nın Geyve ilçesi de Türkiye’nin ayva üretiminde ilk sırada. Ayrıca sofralık üzüm üretimi de yaygın. Sadece bu iki ürün de değil, elma, şeftali ve diğer meyvelerde, sebze üretiminde de önemli bir yere sahip.

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 2022 verileri ile Sakarya, tarımsal gayrı safi milli hasılada 81 il arasında 29. sırada. Sakarya’da en çok üretilen 5 ürüne baktığımızda Türkiye’nin hemen her ilinde olduğu gibi ilk sırada silajlık mısır üretimi var. Sakarya’nın silajlık mısır üretimi 880 bin 642 ton. İkinci sırada 305 bin 777 ton ile dane mısır, 102 bin 413 ton ile ayva üretimi üçüncü sırada yer alıyor. Fındık üretimi 98 bin 469 ton ile dördüncü sırada, üzüm üretimi ise 66 bin 74 ton ile beşinci sırada. Ayva ve üzüm üretiminin önemli bölümü Geyve’de.

Geçen hafta Geyve’de çiftçilerle buluştuk. Türkiye İş Bankası’nın organizasyonu ile Geyve Öğretmen Evi’ndeki toplantıya çok sayıda çiftçi, Geyve Tarım ve Orman İlçe Müdürü Hüseyin Saban, Ziraat Odası Başkan Süleyman Pınar, İş Bankası Kocaeli Bölge Müdürü Selim Kocabal, Geyve Tarım İhtisas Şube Müdürü Özkan Ünal, Köyüme Dokunma Platformu Sözcüsü Mecdi Cengiz ve platform temsilcileri, EKONOMİ Gazetesi Bölge Temsilcimiz Hasan Coşkun katıldı.

Çiftçilerle buluşmamızda ağırlıklı olarak ayva ile ilgili sorunlar, girdi maliyetleri, zirai ilaç kullanımı, pazarlama ve su sorunu konuşuldu.

Türkiye ayva üretiminde ve ihracatında dünyada lider

Ayva konusunda çok fazla güncel bilgi yok. Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü verilerine göre, dünya ayva dikili alanların yüzde 55,2’si Çin’de, yüzde 7,7’si İran’da ve yüzde 7,6’sı Türkiye’de. Dikili alan bakımından Türkiye 3.sırada. Üretim miktarına bakıldığında ise dünya üretimi 700 bin ton civarında. Türkiye, yaklaşık 190 bin ton ile ilk sırada. Çin’in üretimi 118 bin ton, İran ve Özbekistan’ın 76 bin tonun üzerinde üretimi var. Türkiye, dünya ortalamasının 3,6 katı daha fazla verimliliğe sahip.

Türkiye aynı zamanda yüzde 40’ın üzerindeki pay ile dünya ayva ihracatında da açık ara önde. Dünya ihracatının yaklaşık yüzde 90’ı Türkiye, Hollanda, İspanya, Yunanistan ve Avusturya tarafından gerçekleştiriliyor. Ayva ithalatında ise yaklaşık yüzde 20 pay ile Rusya ilk sırada yar alıyor. Avusturya, Almanya, Romanya diğer ithalatçı ülkeler.

Üretimin yüzde 60’ı Geyve’de

Türkiye’de ayva üretiminin yüzde 80’i Sakarya, Bursa, Denizli, Bilecik, Çanakkale, Isparta ve Amasya’da gerçekleşiyor. Meyve veren yaşta ağaç sayısı 3,4 milyonun üzerindedir. Meyve veren ağaç başına düşen en yüksek verim 100 kilo ile Sakarya ilindedir. Ayva üretiminin yüzde 60’a yakını Sakarya’nın Geyve ilçesinde üretilmekte olup yörenin ekolojik koşullarından dolayı ayva kalitesi yüksek, sulu ve sert meyve yapısı, tadındaki şeker, asit oranındaki denge dolayısıyla tüketici tarafından daha çok tercih ediliyor.

Ayva üreticileri araştırmasında çarpıcı sonuçlar

Sakarya Üniversitesi İktisat Bölümü’nden Prof. Dr. Mustafa Akal, Busenur Gökçe, Şeyma Çelik’in 2020 yılında üreticilerle yüz yüze görüşerek yaptıkları “Geyve İlçesi Ayva Üreticileri Araştırması” bu alanda yapılmış en önemli çalışma. Bu araştırmada çok çarpıcı sonuçlar yer alıyor. Aradan 4 yıl geçmesine rağmen Geyve’de konuştuğumuz üreticilerin anlattıklarına bakılırsa aslında pek değişen bir şey olmamış.

Araştırmanın sunuşunda özetle şu bilgilere yer veriliyor: “Türkiye’de ayva üretiminin yoğun olarak yapıldığı Geyve ilçesi Türkiye ve dünya ayva arzı için önemli bir beldedir. İlçede ayva üretimi ve geliri iktisadi hayatın en önemli gelir kaynaklarından biridir. Yüz yüze yapılan bu anket çalışması Geyve yöresinde ayva üreticilerinin karşılaştığı sorunları ve üretim durumlarını ortaya çıkarma amacıyla ele alınmıştır. Çalışma kapsamında bölgenin ayva üretimi özelliklerini yansıtan Geyve ilçesinin 8 köyünde ve merkezinde rastgele seçilen 224 kişiyle yüz yüze görüşme ile anket yapılmıştır. Derlenen veriler sonucunda Geyve ilçesinde ayva üreticilerinin çoğunlukla entansif tarım (modern yöntemlerle yapılan verimi yüksek tarım) uyguladığı, ancak yüksek maliyetler ve pazarlama sorunu yaşadıkları, bu sorunların üreticilerin satış gelirlerini ve karları kısıtladığı sonucuna ulaşılmıştır.

Geyve’de ayva üretimi ve üreticilerin yapısı

Bu araştırmada........

© Ekonomim