Geçtiğimiz günlerde Suudi Arabistan’ın 50 yıl önce Amerika Birleşik Devletle­ri’yle yapmış olduğu petrodolar anlaşmasını yenilemeyeceğini iddia eden bir haber dola­şıma girdi. Bu haber özellikle doların ulus­lararası rezerv para olarak sonunun yaklaş­tığını düşünen kesimde heyecan yarattı.

Baştan söyleyelim; Suudi Arabistan’ın petrodolar sisteminden çıktığı bilgisi tam olarak doğru değil. Suudilerin bu yönde bir açıklaması olmadığı gibi ortada iptal edile­bilecek resmi bir petrodolar anlaşması da yok. Uluslararası ekonomik ve siyasal dü­zendeki kırılmalara bağlı olarak petrodolar sistemi de dönüşüyor elbette. Bu dönüşümü sağlıklı okumak için doğru verilerden hare­ket etmek önemli.

Öncelikle kimi zaman iddia edildiği gibi Suudi petrolünün dolar karşılığında satıl­ması gibi bir zorunluluk olmadığının altını çizmek gerek. Günümüzde petrol ticareti­nin büyük kısmının dolar ile yapılıyor olma­sının temel nedeni doların hala uluslararası ödemelerde en çok kullanılan para birimi ol­ması. Bu bir tür network etkisi. Nobel ödül­lü iktisatçı Paul Krugman’ın deyişiyle, “in­sanlar dolar kullanıyor çünkü diğer insanlar dolar kullanıyor”. Yoksa Suudi Arabistan’ın ya da bir başka petrol üreticisinin dolar dı­şında bir para birimi (örneğin Çin yuanı) kullanmasının önünde herhangi bir engel yok; hiç olmadı.

Peki son dönem petrodolar tartışmaların­da adı geçen 1974 tarihli anlaşma nedir? Söz konusu anlaşma aslında ABD’nin Suudilere askeri yardımda........

© Dünya