Merkezi yönetim büt­çesinden araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) faaliyetlerine yapılan fonlama son yıllarda kısmen artmak­la birlikte, Avrupa ülkelerinin hala çok altında bulunuyor. Ge­çen yıl AB ülkeleri ortalamasın­da merkezi yönetim bütçesin­den Ar-Ge’ye yapılan kişi başı­na harcama 275,6 euro olurken, Türkiye’de 45 euro’da kaldı.

Türkiye İstatistik Kuru­mu (TÜİK), 2008-2023 döne­minde merkezi yönetim büt­çesinden yapılan harcama ve 2024’te ayrılan ödenek mik­tarına ilişkin verileri açıkladı. Merkezi yönetim bütçesi ve­rileri kullanılarak yapılan he­saplamalara göre; 2023 yılın­da Ar-Ge faaliyetleri için ger­çekleştirilen toplam harcama, önceki yıla göre yüzde 83,4’lük cari artışla 98 milyar 737 mil­yon TL’ye ulaştı. 2023 yılında tüketici fiyatları (TÜFE) ba­zında yüzde 64,77 olan enflas­yondan arındırıldığında Ar- Ge harcamalarının reel olarak yüzde 11,3 arttığı belirlendi.

Ancak merkezi yönetim büt­çesinin toplam giderlerinde­ki büyümenin daha hızlı olma­sı nedeniyle 2023’te yapılan Ar-Ge harcamalarının bütçe­deki payı geriledi. Ar-Ge’nin 2022’de yüzde 1,66 olan merke­zi yönetim bütçesinden aldığı pay 2023’te yüzde 1,38’e indi.

2023’te Ar-Ge harcamala­rının cari fiyatlarla 26 trilyon 276,3 milyar TL olan Gayrisafi Yurt İçi Hasıla’ya (GSYH) oranı ise yüzde 0,38 oldu. Ar-Ge har­camalarının 2008’de yüzde 0,27 düzeyinde bulunan GSYH’ye oranı, 2019’da yüzde 0,45’le en yüksek düzeyi görmüş, 2022’de ise yüzde 0,36’ya gerilemişti.

Ar-Ge için merkezi yönetim bütçesinden yapılan harcama­lar sosyoekonomik hedeflere göre sınıflandırıldığında 2023 yılında en fazla Ar-Ge fonlama­sı 69 milyar 924,3 milyon lira ve yüzde 70,8 payla, genel bilgi gelişimi için üniversitelere ya­pıldı.

Bunu; 5 milyar 731,7 mil­yon lira (yüzde 5,8) ile endüstri­yel üretim ve teknoloji, 5 milyar 420,8 milyon lira (yüzde 5,5) ile genel bilgi gelişimi (diğer kay­naklardan finanse edilen), 4 milyar 458,1 milyon lira (yüz­de 4,5) ile savunma ve 3 milyar 850,1 milyar TL (yüzde 3,9) ile tarım izledi. 2023 yılında ger­çekleştirilen toplam Ar-Ge har­camasının toplamda 89 milyar 385,1 milyon lira........

© Dünya