Yazıya Atos, Portos, Aramis gibi başlık atınca D’Artagnan ve Richelieu olmazsa yazı eksik kalır. Ama konumuz dış politika ve devlet aklı (Raison d’état) değil.

Versailles Sarayı’nda kimileri bahçede foto çektirir, kimileri çıkışa doğru Richelieu’nün heykeli ile tabii kendisini tanırlarsa. Richelieu Dumas’nın “Les Trois Mousquetaires” eserinde tarihten biraz farklı olarak krala karşıdır. Ama konumuz yine bu değil. “A single word has sometimes lost or won an empire” Richelieu’nün özlü sözlerinden biri olarak geçer. Bazen bir kelime bir işlem çok şey kazandırır veya kaybettirir.

Her ne kadar Latince kökenli Publius Flavius Vegetius Renatus kitabında ilk geçen “Barış istiyorsan savaşı hazırla” cümlesi “Savaş, barışı sağlamanın bir aracıdır” (Sağlam, TUIC Akademi, 2014) diye kendisine atfedilse de, Plato’nun Nomoi’sinde ve Kant’ın felsefesinde de (Kaya, 2018) yer almaktadır. Tarih, edebiyat, uluslararası ilişkiler, felsefe gibi matematik, iktisat, finans konuları gazete köşesine veya X postuna sığmayacak kadar geniştir. Ama bilimin her dalında sorgulamak önemlidir.

Sorgulanmayan alanlar bir süre sonra kaçınılmaz olarak bilim vasfını yitirir. Richelieu’nün bir kelimesine girmeden bir işleme girelim. Newton ve Leibniz tarafından geliştirilen matematiğin dalı olan “Calculus”, değişim oranının incelenmesiyle, sürekli değişimle ilgilidir. Türev ve integral calculus........

© Dünya