-Prof. Dr. Aydın Usta, Prof. Dr. Haşim Şahin

Değerli hocalarım, dün, Eğirdirli Prof. Dr. Eşref Adalı’nın [İTÜ] haber vermesi üzerine bacanaklara bayram ziyaretine gitmedim ve sizleri izledim. Aydın Beyle yüz yüze görüşmediysek de namı bize ulaştı. Adının Aydın oluşuna bakarak uzun süre acaba bizden mi [Aydın oğulları] diye düşündüm.

Türk’ten başkasının bulunmadığı Bolu’dan olan Haşim Beyle ise 15 dakikalığına da olsa aynı sırada oturdum. Sakarya’daki bir Bilgitoyunda bir kızı sunum yaparken birlikte dinledik.

-Prof. Dr. Aydın Usta, Prof. Dr. Haşim Şahin (Galipler - Mağluplar adlı TV programı)

Belki hatırlarlar; kız, Antalya deyince “hangi Antalya” demiştim. Kız şaşkın şaşkın bakarken, Haşim Bey, “hangi Antalya” diye tekrarlamıştı. Zira Barla, Side ve malûm Antalya gibi üç ayrı Antalya var.

Bendeniz bir tarihçi değilim, ama Göller Bölgesi ve Batı Anadolu hakkında iyi bir tarihî coğrafyacı sayılırım. 61 yıllık birikimimi saymazsak, tam 19 yıldır geceli gündüzlü tarihî coğrafya çalışıyorum. Nezdinizde emeğin, bilginin, hakkı ve hakikati aramanın bir kıymeti varsa ve takdir ederseniz, alttaki konularda bir TV programına da bizi çağırın.

1. Göller Bölgesi’ndeki coğrafî değişim [bk. Har.1 ve Har.2].

2. Herodotos’un zikrettiği Kıral Yolu’nun [Anayol] güzergâhı.

3. Bizans Askerî Yolu [Peutinger Tablosu, İbn Hordazbih ve el-İdrîsî].

4. Hıristiyan Hacılaryolu [Peutinger Tablosu, Antonine ve Jerusalem itinenerleri].

5. Miryokefalon ve Miryokefalon Harbi’nin yeri. İmparator Manuel’in Mektubu, Kinnamos, Khoniates, 3. Haçlı Seferi kaynağı Ansbert [Historia de expeditione, Historia Peregrinorum, Epistola de Morte Friderici], Süryani Mihail, Ermeni Simbad, Ebû’l-Ferec hepsi de yer bildirir ve Kemer Boğazı ile Yenice Sivrisi’ne işaret ederler. Olayın çağdaşı Vilyım of Tyre ise yer bildirmez. Bu kaynaktaki Konya adı, Almanca tercümesinde sonradan eklenmiştir.

6. Uc Beyliği Menteşe ve dalları hak. [Denizli Beyliği; Hamid, Aydın, Menteşe, Saruhan ve Osman oğulları].

Bugünkü Eğirdir Gölü ve yağış havzası.

Har.1: Piri Reis Haritası. Eğirdir Gölü.

Eğirdir Gölü’ndeki coğrafî değişim.

Har.2: Kâtip Çelebi Haritası: Eğirdir, Beyşehir ve Kıreli gölleri

Şah Menteş veya Menteş Şah’ın oğulları ile yakınlarına ait olan Uc Beylikleri Şeması alttadır.

Bilgilerinize arz olunur. Saygılarımla. Çukurambar / Ankara. 19 Haz. 2024. Y. Müh. Ramazan Topraklı

***

Kendilerine gönderdiğim bu yazıdan bir gün sonra Haşim Bey, “Çok teşekkür ederim değerlendirmeleriniz ve görüşleriniz için. Kolaylıklar dilerim” ifadesiyle bana döndü. Bu nezaketinden dolayı ben de kendilerine teşekkür ediyorum. Her yönüyle bilinen bir zafer için KAYIP ZAFER başlığı atılması çok ayıp, yanlış ve isabetsiz olmuştur.

Miryokefalon harbinin vuku bulduğu yer, o kadar belli ki, bu sayede Khoniates’in dediklerinin nesi doğru, nesi yanlış, onu görebiliyorsun. İbn Bibi’nin Müslümanlar Mezarlığı dediği Miryokefalon şehitliği, Yenice Sivrisi yanındaki Koru Tepe’dir. Bu zaferle ilgili Miryokefalon’un Yeri: Isparta-2021 adlı bir kitap yayınladık. Birileri bilmiyor diye, zafer, kayıp mı olacak? Hâlbuki ülkede kayıp olan zafer değil, işini ciddiye alan tarihçidir.

Miryokefalon zaferi için 2018’de zaferin 842. Yılı münasebetiyle bir hatıra para bile darp edildi.

Madalyonun Tura Yüzü [Grafik: Mustafa Çakırcalı], savaşın vukû bulduğu tarihte, savaşın vukû bulduğu yeri tasvir etmektedir. Üstte Hoyran, altta Eğirdir Gölü ve iki göl arasında suları Hoyran’dan Eğirdir’e doğru akan, ağzı kaynağına yakın Menderes; Menderes’e karışan Marsyas ve Orgas ırmakları; Kemer Boğazı’nda Kıral Yolu’nun [via regia] geçmiş olduğu Menderes’in üstündeki Yenice Köyü Köprüsü [Zompos, Pontogefira]; Gelendost-Yenice köyündeki büyük-küçük Yenice Sivrisi ile İskender’in MÖ 333 yılında zaptettiği Kelene Hisarı; gül ile Isparta’nın da remzi olan 3. Midas’ın [MÖ 738-696] Kelene’de [Kelainai] yetiştirdiği 60 yapraklı gül temsil edilmektedir.

Atlı Selçuklu askeri Sultan İkinci Kılıçaslan’ı, yelkenli kayık Çaka [Seha?], Ertuğrul Gazi ve Osman Beyin kullandığı Eğirdir’in “Deniz” dediği Eğirdir Gölü’ndeki Kara Gemi’yi, iki ada ise Deniz’deki Can [Jan/John) ve Yeşil Ada’yı temsil etmektedir. Bugün için 916-919 arasında değişen Eğirdir Gölü’nün rakımı 572 [1176] yılında 909, Hoyran’ın 910 olduğu tahmin edilmektedir. Eğirdir Gölü, tarihî metinlerde Pusguse, Ozolimne [Kokargöl, aslında Oğuz Gölü], Skleros’a ait göl, Deniz ve Rum Denizi, Hoyran Gölü ise Aulokran, Rhotren, Basilyon, Kırk Martyrs, Lopadion, İznik gibi adlarla anılmaktadır. Göl seviyesinin 8-9 m yükselmesiyle Eğirdir Gölü’ndeki bazı adalar yok olurken, Hoyran ovasındaki 927 rakımlı bir tepe, Gaziri Adası hâline gelmiştir. İki göl arasındaki Menderes, Obrimas, Halis, Melis, Bathys Rhyax [derin ırmak], Skamandros, Euros, Sakarya, İstanbul Hududu, el-Battal, Kaystros ve Tearos ile, bu nehre eşdeğer büyüklükteki Katarraktes, Marsyas, Aisepos, Angelokomites ve Bigadiç; Orgas Nehri ise Antios, Barinos, Akharaka’nın ırmağı, Granikos, Sineos [Simoeis], Mauropotamos gibi adlarla anılmıştır.

Ünlü Firik şehri Kelene, Yenice Sivrisi ile Kemer Boğazı’nın batı yakası arasında uzanır. Kemer Boğazı, 1501 tarihli bir belgede Firigos Boğazı zikredilir. Kemer Boğazı için akarsu [Menderes] kaynaklarının bulunduğu yer anlamına Miryokefalon dahi denilmiş olmalıdır. Taurokomos ve Kleisoura, Yenice........

© Dikgazete.com