Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarını taşıyan Bandırma Vapuru Karadeniz’e açılırken vapurda silah araması yapan İtilaf Devletleri subaylarının inmesinden sonra Mustafa Kemal Paşa, yanındakilere şunları söyleyecekti: “Bunlar işte böyle yalnız demire, çeliğe, silah kuvvetine dayanırlar. Bildikleri şey yalnız madde! Bunlar hürriyet uğruna ölmeye karar verenlerin kuvvetini anlayamazlar. Biz, Anadolu’ya ne silah ne cephane götürüyoruz. Biz ideali ve imanı götürüyoruz.”

19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkan Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk’ta genel durum ve görünümü şöyle aktarır: “... Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu grup, Dünya Savaşı’nda yenilmiş, Osmanlı ordusu her tarafta zedelenmiş, ağır şartları olan bir ateşkes anlaşması imzalanmış. Dünya Savaşı’nın uzun yılları boyunca ulus yorgun ve fakir bir durumda. Ulusu ve ülkeyi Dünya Savaşı’na sokanlar, kendi hayatlarının derdine düşerek, ülkeden kaçmışlar. Saltanat ve hilafet makamında bulunan Vahdettin soysuzlaşmış, kendini ve yalnızca tahtını güvenceye alabileceği alçakça önlemler araştırmakta. Damat Ferit Paşa’nın başkanlığındaki hükümet zavallı, beceriksiz, onursuz ve korkak; yalnızca padişahın buyruğuna bağlı ve onunla beraber kendilerini koruyabilecek herhangi bir duruma razı...”

Amasya’ da yayımlanan genelge ile milletin istiklalini kendi eline alacağı ve “sadayı hukukunu” dünyaya duyuracağı millî bir kongrenin Anadolunun en emin yeri olan Sivas’ta toplanmasına dair alınan karar tüm yurda duyuruluyordu.

Yurdun dört bir yanından ve değişik mesleklerden kongre için Sivas’a gelen delegeler ile yapılan Sivas Kongresi, 4-11 Eylül 1919 tarihleri arasında yapılmıştır. Başkanlığına Mustafa Kemal Atatürk’ün seçildiği kongrenin başlangıcında üyeler, vatan ve ulusun mutluluğunu amaçladıkları, İttihat ve Terakki Cemiyeti ile herhangi bir siyasi partinin yararına çalışmayacaklarına dair yemin etmişlerdir. Devletin gelirlerinin faiz ödemesine........

© Cumhuriyet