AK Parti 31 Mart 2024 tarihinde gerçekleşen yerel seçimlerde Türkiye genelinde olduğu gibi Kürt bölgesinde de büyük bir güç kaybı yaşadı. AK Parti’nin 2024 seçimlerinde Kürt bölgesinden aldığı oyların oranı son yirmi yılda gerçekleşen beş yerel seçim içerisinde en düşüğü.

Seçimlerden hemen sonra kaleme aldığım “Seçimler ve Kürt Siyasetinin Yirmi Beş Yıllık Performansı” başlıklı yazıda Ana-akım Kürt Partisi’nin[1] performansını 1999-2024 yılları arasında gerçekleşen altı yerel seçim üzerinden değerlendirdim ve 2024 yerel seçim sonuçlarını anlamak için yirmi beş yıllık bir trend analizi yaptım. Bu yazıda, tabloyu tamamlamak için AK Parti için benzer bir analiz yapıyorum.

Seçim sonuçlarını ayrtıntılı tartışmadan önce önceki yazıdaki yöntemi kullandığımı not etmeliyim. Ayrıntılar için önceki yazıya bakılabilir, ama burada özetlemem gerekirse ilk olarak, oy oranlarını hesaplarken geçerli oy sayısını değil, toplam seçmen sayısını baz aldım. İkinci olarak, belediye başkanlığı seçimlerini değil, siyasal temsili daha iyi yansıttığı için yerel meclis seçimlerini baz aldım. Son olarak, AK Parti 2001 yılında kurulduğu ve 2002 yılında iktidara geldiği için 2004-2024 yılları arasındaki beş seçime baktım.

Dört Farklı bölge

Ana-akım Kürt Partisi’nin siyasi performansını analiz ederken Kürt bölgesine yirmi şehri dahil ettim. Önceki yazıda ayrıntılı olarak gerekçelendirdiğim bu yirmi ili dört grupta sınıflandırdım: Yeşil Bölge, Sarı Bölge, Kırmızı Bölge ve Mavi Bölge. Bu yazıda aynı kategoriyi kullanıyorum. Yazının sonlarına doğru iki partinin toplumsal temsil gücünü bölge bazında da kıyaslıyorum.

Yeşil Bölge Ana-akım Kürt Partisi’nin hegemonik bir güç olduğu ve AK Parti’nin muhalefette olduğu illeri kapsıyor ve şu dokuz ilden oluşuyor: Ağrı, Batman, Diyarbakır, Hakkâri, Iğdır, Mardin, Muş, Şırnak ve Van.

Kırmızı Bölge AK Parti’nin hegemonik bir güç olduğu ve Ana-akım Kürt Partisi’nin muhalefette olduğu illeri kapsıyor ve iki ilden oluşuyor: Bingöl ve Şanlıurfa.

Sarı Bölge, birden fazla hegemonik gücün olduğu illere işaret ediyor. Bu illerde seçimi önce kapatan parti zaman içerisinde değişebiliyor. AK Parti ve Ana-akım Kürt Partisi’nin iki hegemonik güç olduğu bu bölge dört ili kapsıyor: Bitlis, Dersim, Siirt ve Kars.

Son olarak, Mavi Bölge, Ana-akım Kürt Partisi’nin çok zayıf olduğu,  ve altı düzeylerde oy aldığı illeri kaspıyor. Buna karşın, Kırmızı Bölge’de olduğu gibi bu bölgede AK Parti hegemonik bir güç. Bu bölge beş ilden oluşuyor: Adıyaman, Ardahan, Elazığ, Erzurum ve Gaziantep.

Tablo 1 ve Grafik 1’de AK Parti’nin yirmi ilden oluşan Kürt bölgesindeki yirmi yıllık seçim performansının sonuçları görülüyor.

Tablo 1: AK Parti’nin yerel seçim performansı sonuçları (2004-2024)

Grafik 1: AK Parti’nin on beş Kürt şehrindeki seçim performansı (2004-2024)

2004-2014: Büyük büyüme dalgası

Seçim sonuçlarına daha ayrıntılı bakarsak, ilk altını çizmemiz gereken husus şu: AK Parti Türkiye genelinde olduğu gibi Kürt bölgesinde de bir büyeme trendi yakalıyor. Yeşil, Sarı ve Kırmızı Bölgeyi içeren on beş il bazında baktığımızda -ki bu iller Ana-akım Kürt Partisi’nin iddiasının olduğu “politik Kürt bölgesini” oluşturuyor- 2004 seçimlerinde 100 seçmenden 23’ü AK Parti için oyunu kullandı. Bu sayı takip eden on yılda artmaya devam etti; 2009 seçimleridne 26’ya, 2014 seçimlerinde ise 30-31’e çıktı.

Grafik 2: AK Parti’nin Kürt bölgesindeki seçim performansı

Yeşil, Kırmızı, Sarı ve Mavi bölgeleri içeren yirmi il bazında baktığımızda, AK Parti 2004 seçimlerinde 100 seçmenden 25-26’sının desteğini aldı. Takip eden 2009 seçimlerinde AK Parti bu bölgede oy oranını artırarak 100 seçmenden 30’unun oyunu aldı. Bu yükseliş 2014 seçimlerinde de sürdü ve 100 seçmen içerisinde AK Parti’yi destekleyen kişi sayısı 35’e çıktı.

2014 Yerel seçimleri: AK Parti’nin siyasi zirvesi

İkinci olarak, Ana-akım Kürt Partisi gibi AK Parti de 2014 seçimlerinde Kürt bölgesinde siyasi zirvesine ulaştı. Bu seçimde, AK Parti 100 seçmenin 15 il bazında baktığımızda 30-31’inin; 20 il bazında baktığımızda ise 35’inin desteğini aldı.

Alt-bölgeler bazında baktığımızda 2014 seçimlerindeki zirve halinin dört bölgede de yaşandığı görülüyor.

Ana-akım........

© Birikim