ABD’de Kasım ayının ilk salı günü yapılacak olan başkanlık seçimlerinin önde gelen iki adayı, Demokrat Biden ve Cumhuriyetçi Trump ilk yüz yüze tartışmalarını (debate) Perşembe günü yaptı.

Dünyanın “bir numaralı” işlerinden biri, kimilerine göre birincisi olan ABD başkanlığına önümüzdeki dört yıl için kimin geleceği tüm yerküre ve kuşkusuz Türkiye için çok büyük bir önem taşıyor.

Nasıl ilgilendirmez ki, daha öncesi bir tarafa, ABD, 1945’de başlayan Soğuk Savaş yıllarında “tam boy”; 1990’da Soğuk Savaşın sona ermesinden sonra da “belli belirsiz”, ancak her zaman, yerinde deyimiyle, Türkiye’dedir. Perşembe tartışmasına geçmeden önceki dönemlerin en önemli yönlerinin özetlenmesi gerekiyor.

1945 sonrasında Sovyetler Birliği’nin yayılmasını durdurmayı “kutsal” görevi sayan ABD için, özellikle coğrafi konumu ve güçlü askeri gücüyle Türkiye vazgeçilmezdi. ABD bunun gereğini bu ülkenin sağcılarının işbirliği ile hızla uygulamaya koydu; savunmadan dış siyasete, ekonomiden eğitime ve kültüre “her alanda” tam anlamıyla belirleyici oldu.

ABD, Soğuk Savaş yıllarında yapılan üç askeri darbenin, 27 Mayıs 1960, 12 Mart 1971 ve 12 Eylül 1980, yapılmasını gerçekleştirdi. Ancak, Amerikan Gizli Haberalma Örgütü -CIA’nin bu konudaki belgelerinin kimi kısımları hala “buğulandığından” ABD’nin özellikle 1960 darbesindeki yeri, bugüne dek açıklık kazanmadı. 12 Mart ve 12 Eylül darbelerinin ortak özelliği, Türkiye’de, bağımsızlıkçı ve solcu oluşumları ezmek ve aşırı sağın, özellikle de Siyasal İslâm’ın yolunu olabildiğince açmak oldu.

Soğuk Savaş 1990’da sona erdikten sonra ABD’nin Türkiye siyaseti nitelik değiştirdi. CIA eski II. Başkanı G. Fuller’in Yeni Türkiye Cumhuriyeti........

© Birgün