Geçen hafta sonu gerçekleşen Avrupa seçimlerinde sağın hatta aşırı sağın yükselişine tanık olduk. Avrupa sanatın en güçlü temsilcilerini yetiştirmiş Fransa, Almanya gibi ülkelerde ekonomik kriz ve göçmen sorunundan kaynaklanan umutsuzluk dalgası kitleleri muhafazakarlığa, milliyetçiliğe ve zenofobiye sürüklerken, bu dalgaya karşı durmaya çalışan kültür ve sanat insanları tepkilerini dile getiriyor. Evet, sağa teslim olmayan Avrupa ülkeleri de var; İspanya, Portekiz ve İsveç gibi... Avrupa parlamentosunda sosyal demokratlar, sosyalistler ve liberaller bir araya gelebilirlerse, aşırı sağın çoğunluğu ele geçirmesini önleme şansları var, ama gene de Avrupa politikasında sağın yükselişinin, sanat alanında kamusal desteklerin azalmasına yol açabileceğinden korkuluyor.

Avrupa ülkelerinde sol partilerin iktidarda olduğu dönemlerde sanata verilen değerin yükseldiğini, sanatsal üretimin nicelik ve niteliğinin artması, sanatın kitlelerle buluşması adına çeşitli programların devreye girdiğini biliyoruz. Bir dönem Avrupa Birliği üyesi olan, daha sonra birlik dışında kalmayı seçen Birleşik Krallık’ta da İşçi Partisi’nin iktidarda olduğu yıllarda sanata verilen kamu desteğinin arttığını, Muhafazakar Parti’nin iktidar olduğu dönemlerde sanat kurumlarının ciddi sıkıntılar yaşadığı bir gerçek.

Dünden bugüne

Ülkemizdeki durum ise bu çerçeveye pek uymuyor. Cumhuriyetin ilk yıllarında ve tek parti (CHP) iktidarında sanat toplumsal gelişmenin bir aracı olarak değerlendirilip, ülkeye çok sayıda sanat kurumu kazandırılmış; 1950 seçiminde iktidara gelen sağ (Demokrat Parti) uluslararası kapitalist sisteme entegrasyon sürecini başlatırken, Amerikan kültürü özellikle genç kitleleri etkilemeyi başarmıştı. Bu dönemde Köy Enstitüleri, Halkevleri gibi kültür kurumları kapatılırken, özel girişim sanat alanlarında kendini göstermeyi başarmış, özellikle sinema sektörü ciddi bir gelişme kaydetmişti.

61 Anayasası’nın getirdiği görece özgürlük ortamında sol düşünce sanat alanlarında etkin olmaya başladı,........

© Birgün