Buğday fiyatlarının TMO (Toprak Mahsülleri Ofisi) tarafından açıklandığı 7 Haziran’dan bu yana buğday coğrafyasında sular durulmuyor. Konu, muhalefetin de ilgisini çekmiş olacak ki, bugün, yani 14 Haziran’da, CHP Lideri Özgür Özel Tekirdağ’da bir buğday mitingi düzenleyecek.

Mitinge katılım ne olur, orada Özgür Özel ne der, önceki mitingler gibi toplanılıp dağılınır mı, yoksa miting etkili olur mu, henüz belirsiz. Ama bu meseleyi hakiki bir yerden ele almak için sormamız gereken soru şu: Buğday fiyatını TMO mu yoksa ABCD mi belirliyor? Bu soruya esaslı bir cevap vermeden, Türkiye’deki buğday sorunu da çözülemiyor. ABCD nedir sorusunu cebimize koyarak devam edelim.

MALİYETİN ALTINDA FİYAT AÇIKLANIR MI?

Ziraat Mühendisleri Odası’nın (ZMO) hesabına göre kilosu 11 liraya, Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin hesabına göre kilosu 10 lira 87 kuruşa mal olan buğday için TMO’nun teklif ettiği fiyat 9 lira 25 kuruş.

Yani bırakın yüzde 20’lik makul kar oranını eklemeyi, TMO’nun fiyatı, maliyetin dahi altında kalıyor. Bu fiyat geçen yılki 8 lira 25 kuruşluk fiyattan sadece yüzde 11 daha yüksek. Son 1 yılda sadece mazota yüzde 115 zam gelmiş, çiftçinin tükettiği her şey yüzde 75 zamlanmış ama buğday üreticisinin emeği sadece yüzde 11 artırılmış.

Buğday fiyatları çay fiyatlarıyla karşılaştırınca, buğday üreticilerinin isyanı çarpıcı hale geliyor. 2 yıl önce, 2022’de ÇAYKUR’un yaş çay alım fiyatı 6 lira 70 kuruşken, aynı yıl TMO’nun buğday fiyatı 6 lira 55 kuruş. Gelelim 2024’e, yaş çay alım fiyatı 17 liraya yükseldi ama buğdayın fiyatı 9 lira 25 kuruşta kaldı.

Halbuki, 18 Nisan 2006 tarihinde yürürlüğe giren Tarım Kanunu, piyasada ortaya çıkan fiyatlar, maliyetin altında kalırsa fark ödemesi yapılacağını söylüyor. Kanunun 19/b maddesi şöyle: “Fark ödemesi: Çiftçilere üretim maliyetleri ile iç ve dış fiyatlar dikkate alınarak fark ödemesi desteği verilir. Fark ödemesi desteği öncelikle arz açığı olan ürünleri kapsar. Her yıl, fark ödemesi kapsamına alınacak ürünler ile ödeme miktarları Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.”

Cumhurbaşkanı Erdoğan,........

© Birgün