Bugün, 18 Nisan 2024

Öbür gün, 20 Nisan 1924: Anayasa’nın 100. Yılı.

Önceki gün, 16 Nisan 2017: Anayasa değişikliğinin 7. Yılı

İki karşıt kutup: Anayasa ve siyasal tarih açısından birbirine bu denli zıt iki anayasal ve siyasal bilançoya rastlamak zor.

Neden ve nasıl?

İKİ DEVLET MİRASI

1924, Cumhuriyet anayasacılığının simgesi olarak yüzyıllık kurumlar, kurallar ve değerlerin en güçlü eşiği.

1921 Devlet’i kuran Anayasa; 1924 ise, Devlet’in yani Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Anayasası.

Meclis Hükümeti ile 192 oldukça özgün. 1924 ise, 1909’a daha yakın; çünkü, Meclis hükümetinden parlamenter rejime doğru kaymayı temsil ediyor.

1924, 1928 ve 1937 değişiklikleri ile Türkiye Cumhuriyeti’nin temel niteliklerini ortaya çıkarıyor.

1961 Anayasası ile parlamenter rejim, klasik kurum ve kuralları ile kuruluyor. 1982’de yürütme ve Cumhurbaşkanı ağırlıklı sapmalar olsa da parlamenter rejimin ana düzenekleri korunuyor. 1987-2004 çizgisindeki değişiklikler, ‘hukuk devleti onarımı’ ile örtüşüyor.

Cumhuriyet’in 3 Anayasası ortak paydaları:

-TBMM önünde sorumlu Hükümet,

-Devlet başkanı olarak sorumsuz ve yansız CB,

-Kurul olarak yönetim ve toplu siyasal karar düzenekleri.

MİRAS’IN REDDİ

2017 Anayasa değişikliği, bunların hepsini tasfiye ettti. Bununla, aslında, Cumhuriyet anayasacılığı kazanımlarını........

© Birgün