2024’te şu ana kadar damgasını vuran toplumsal mücadele gündemini Avrupalı çiftçi protestoları oluşturdu. Geçtiğimiz hafta başta binlerce traktörün yolları bloke ettiği AB başkenti Brüksel olmak üzere, Paris, Berlin, Lyon gibi birçok kent çiftçi eylemlerine sahne oldu. Protestolar giderek Güney Avrupa’ya İtalya, İspanya, Portekiz’e yayılmaya başladı.

TARIMIN YAPISAL SORUNLARI

Geçici önlemlerle hafta sonu bir sükunet hâkim olduysa da, Avrupa tarımının yapısal sorunları orta yerde duruyor. Birincisi, küresel enflasyon belirgin biçimde gerilese de, yaşam pahalılığı krizi, yani geniş halk kitlelerinin satın alma gücünün gerilemesi sorunu can yakmayı sürdürüyor. Dar gelirli ailelerin öncelikli masraf kalemi mutfak olduğu için artan gıda fiyatları toplumsal memnuniyetsizliği derinleştiriyor. En son, AB’nin Güney Amerika ülkelerinin oluşturduğu Mercosur blokuyla serbest ticaret anlaşması imzalayarak, başta et olmak üzere, gıda maddelerini aşağı çekme çabası bu kapsamda değerlendirilmeli.

İkincisi, tarım sektörü Avrupa’nın sera gazı salımlarının ’ini oluşturuyor. 2050 yılında Avrupa’yı karbon nötr hale getirmek, yani atmosfere yeni salımlar eklememek anlamında tarım sektörüne de sorumluluk düşüyor. Çünkü küresel iklim değişikliğinin doğrudan olumsuz sonuçlarını en yakından çiftçiler hissediyor. Son aylarda İspanya ve Portekiz’de yaşanan kuraklık ve bunun tarım için gerekli sulamayı kısıtlama tehlikesi, bu gerçekliğin en son yansıması. Yeşil dönüşüm kapsamında tarıma getirilen düzenlemeler gerekli olsa da, kısa vadede zaten kâr marjları iyice daralmış tarım üreticilerine yeni maliyetler yüklüyor, dolayısıyla son zamanlarda yükselen tepkilerin ana kaynaklarından birini oluşturuyor.

Üçüncüsü, AB’nin 60 yıldan beri uygulanan, yıllık maliyeti 55 milyar avro civarında seyreden Ortak Tarım Politikası (OTP), yani kapsamlı bir tarım sübvansiyonu sistemi bulunuyor. Gelgelelim OTP ölçek ekonomisine ve çok ayrıntılı ortak standartlara dayalı bir tasarım. Bu da yardımların büyük ölçüde büyük çiftliklere gitmesine, küçük ölçekli işletmelerin tasfiyesine yol açıyor. Büyük tarım şirketlerinin devreye girmesi, piyasada oligopol oluşturan market zincirlerinin sürekli fiyat kırması, ayakta kalabilmiş küçük tarım işletmelerinin belini iyice büküyor. Nitekim Eurostat verilerine göre, çiftlik çıkış fiyatları 2023’ün üçüncü çeyreği sonunda bir........

© Birgün