The Economist dergisi EIU (Economist Intelligence Unit) biriminin yayınladığı Demokrasi Endeksi 2023 Raporu’na kısaca bakalım, meraklısı rapora rahatça ulaşıp inceleyebilir. İşe önce demokrasinin tanımıyla başlayalım.

(1) Genel geçer tanımla demokrasi (halkerki) halkın kendi kendini yönetmesi olarak tanımlanıyor. Günümüzde bu yönetim biçimi yurttaşların seçti(rildi)kleri temsilciler aracılığıyla olmaktadır. Buna temsilî demokrasi adı verilmektedir! Demokrasinin ön koşullarına bakarsak şöyle: Başkasına zarar vermeden (siyasal, ekonomik,sosyal) her şeyi yapabilme gücü olan ‘özgürlük’ ve kişilerin herhangi bir zorunlu neden olmadıkça şeklî ve maddî eşit haklara sahip olması olan ‘eşitlik’.

Demokrasinin işleyişiyle ilgili birçok sorun bulunmaktadır. Örneğin acaba halk yurttaşlık hak ve görevleri konusunda hangi sınıfsal bilince sahip ve bir de ehil mi? Bu konu çok tartışmalı (2). Seçilenler seçenlerin özgür iradesiyle mi, yoksa seçilenlerin ya da bu seçilecek kişileri belirleyen mekanizmaların iradesiyle mi belirlenmektedir?

Ekonomik etkili olmayan yasal biçimsel özgürlük ve eşitlik son çözümlemede üç farklı erkten oluşan bir şeytan üçgenine mi dönüşmektedir: Korkunun yönetimi (phobocracy), malî çıkarların yönetimi (fiscocracy), azınlığın yönetimi (oligarcy). İlgilisine Peter Sloterdijk’in yapıtlarını salık veriyorum (3).

Son dönemde kimi ülkelerde ortaya çıkan “otoriterlik”, uluslararası sermaye çevrelerinin projeleri olarak ama halk içindeki sınıfına aykırı bilinçteki yurttaşlık kimliğine sahip kişilerce de müritvari biçimde uçurulan önderlikler (kişi ve siyasal örgütler) bu sistemin ana özelliği olmuştur. Toplumun yukarıdaki şeytan üçgeni ve otoriter yönetim ikilemi dışında gerçek bir halk demokrasisi (4) arayışına girme sorunu önümüzde durmaktadır.

Temsili demokrasinin gelişiminde önemli bir uğrak liberal demokrasidir. Liberalizm ile demokrasi aynı şey değildirler ama kapitalizmde maalesef böyle bir örtüşme düşüncesi egemenlerce yaygın biçimde benimsenmiş ve........

© Aydınlık