ADEO Cyber Security şirketinde siber güvenlik uzmanı Ersin Çahmutoğlu, sosyal medyada oluşan küresel hegemonyayı ve Next Sosyal gibi merkeziyetsiz sosyal medya uygulamalarının önemini AA Analiz için kaleme aldı.

***

Uzun bir süredir sosyal medya denildiğinde insanların aklına X, Facebook, Instagram, TikTok gibi popüler platformlar geliyordu. Milyarlarca insanın günün her saati içerikler ürettiği, tükettiği ve etkileşime geçtiği bu dijital alanlar, aslında son derece "merkezi" yapılardır. Yani, bu platformları oluşturan ve yöneten şirketler, kullanıcıların ne göreceğine, hangi içeriğin öne çıkacağına ve kimi zaman da neyin sansürleneceğine karar veriyorlar.

Son yıllarda ise karşımıza, bu hegemonyaya ve düzene meydan okuyan yeni bir kavram çıktı: Merkeziyetsiz sosyal medya. Özellikle Türkiye’nin yerli sosyal medya girişimi olan Next Sosyal’in duyurulmasından sonra bu kavramı çok daha sık duyuyoruz.

Merkeziyetsiz sosyal medya, esas olarak bir şirketin ya da başka bir merkezi otoritenin mutlak denetimi altında olmayan, dağıtık bir ağ yapısına sahip platformları ifade eder. Bu sistemler genellikle açık protokoller (örneğin ActivityPub) üzerine kuruludur. Bu konuda en iyi bilinen örneklerden ikisi Mastodon ve Twitter’ın eski CEO’su Jack Dorsey’in kurduğu Bluesky gibi platformlardır.

Bu tür ağlarda içerikler tek bir merkezde depolanmıyor. Dünyanın herhangi bir yerinde oluşturulan sunucularla kontrol mekanizmaları dağıtılmış oluyor. Böylece sunucuların yöneticileri veya topluluklar kendi verilerini kontrol edebiliyorlar. Merkeziyetsiz yapıya sahip platformlar, sosyal medya ekosisteminde dikkat çekici alternatif sunuyor. Bu platformlar, kullanıcı verilerinin kontrolü, içerik özgürlüğü ve algoritmaların şeffaflığı gibi konularda merkezi sosyal medya platformlarından ayrılıyorlar.

Geleneksel sosyal medya platformlarının aksine merkezi otoriteye bağlı olmadan çalışacak şekilde tasarlanan Mastodon gibi platformlar, ActivityPub adı verilen bir protokol üzerinden çalışıyorlar. Bu yapı sayesinde kullanıcılar içeriklerini tek bir merkezden yönetilmeden paylaşabiliyor, ayrıca üçüncü taraf geliştiricilerin farklı uygulamalar ve algoritmalar oluşturmasına olanak sağlanıyor.

Mastodon altyapısını kullanan Next Sosyal platformunun açık kaynak kodlu olması, yazılımın harici geliştiriciler........

© Anadolu Ajansı Analiz