Ukrayna’daki savaş, modern savaş alanına insansız araç kullanımından bilgi savaşına kadar çeşitli alanlarda daha önce görülmemiş ölçekte yeni taktikler ortaya çıkardı. Örneğin Kaos Teorisi ve Kelebek Taktiği konuşuluyor. Aynı zamanda, elektronik savaş alanında en son gelişmelere tanıklık ettik. Ukrayna Savaş alanında pek çok yeni teknoloji testi yapılıyor olsa da henüz gelişmekte olan devrimsel yenilikler sahne almadı. İnsansız hava araçları yarışıyor gibi gözükse de tam otonom yani insan kontrolü olmadan çalışan modeller sahaya inmedi. Ancak, drone’ların büyük hedefleri yani ana karargâhları vurabileceğini gördük ve bu tür saldırılarda Ruslar pek çok generalini kaybetti. Ukrayna’daki savaşın görünmeyen yüzünde, -özel kuvvetler, siber alandaki kamu ve özel şirket çalışanları gibi, pek çok aktör var.

Ukrayna’ya ABD’nin verdiği destekte Javelin, Stinger ve HIMARS gibi silahların mühimmat tedarikinin devamlılığı ana zorluklardan birisi olmaya devam ediyor. ABD, bir yandan 2027’de gerçekleşmesi beklenen Tayvan senaryosuna çok az zaman kaldığını düşünmektedir. Bir yıpratma savaşına dönüşen Rusya - Ukrayna Savaşı, hemen hemen her tipte insansız hava aracı, seyir füzesi ile taktik savaş uçaklarının yoğun kullanımına sahne olmaktadır. Rus Hava Kuvvetlerinin modern güdümlü mühimmat ile gerçek zamanlı istihbarat ve hedef tespit sistem, teknik ve taktiklerinde belirgin bir zafiyet gösterdiği gözlenmektedir. Savaşın üçüncü yılında Moskova’nın stratejisi basit; Ukrayna’nın her santimini elinde tut ve Kiev’in mühimmatının ve arkasındaki siyasi desteğin bitmesini bekle.

Ukrayna ve Gazze’de öğrenilen tecrübeler geleceğin savaşları ve savaşta teknolojinin rolü ile ilgili yeni tartışmalar başlattı. Orduların teknolojiyi nasıl entegre etmesi gerektiği ile ilgili farklı ders grupları ortaya çıkarıyor. Örneğin drone’ları kuvvetlere mi tahsis etmeli ya da daha merkezi mi kullanılmalı? Son savaşlar akıllı mühimmat kullanan Excalibur 155 mm. topçu mühimmatını ön plana çıkarırken, isabet güdümlülerin çok sık elektronik karıştırmaya uğraması nedeni ile kitlesel ateşlere dönülmesi de tartışılıyor. Ukrayna ve Gazze’deki dengesizlik sayısal asimetri kadar ateş gücündedir. Bu makalede, savaş alanında olan-bitenleri bir asker gözü ile anlatırken, geleceğin savaş senaryoları, kuvvet ve kabiliyetlerinin dönüşümü yanında teknoloji çalışmaları ve savunma sanayinde gelişmeler konusunda da ip uçları vermeye çalışacağız.

24 Şubat 2022 tarihinde başlayan ikinci Rus işgali karada yedi koldan planlanmıştı. Kuzeyden Kiev’i ele geçirmeyi hedefleyen asıl taarruz başarılı olamadığı gibi Rus birlikleri ABD’nin uzay hâkimiyeti karşısında hava üstünlüğü sağlayamayınca kolay hedef olmaya başladılar. Putin çareyi, bütün kuvvetleri Doğu’ya Donbass ve Luhansk bölgesine toplamakta buldu. Diğer yandan, gayretlerini Azak Denizi ve güneyde Karadeniz’in etrafını işgale etmeye yöneltti. O dönemden beri, bu işgalleri halkına zafer olarak göstermeye çalışan Putin, Batının bu işgalleri tanımasını ve yaptırımlarını kaldırmasını ümit ediyor. Batı ise Ukrayna’da hedefe koyduğu Rus ordusunu tamamen imha etmeden ve Putin’in yerine kendi adamını getirmeden savaşı bitirmeyecek.

Ruslara askeri harekâtta başarı vaat eden, asimetrik olarak silah ve araç çokluğudur. Savaşın başındaki kadar olmasa da üstünlük hâlâ Rus ordusundadır. Rusya’nın ilk hatası Ukrayna'nın çok daha küçük olan ordusunun savunma kapasitesini hafife almak oldu. Savaşın ilk saatlerinde harekatın su gibi akacağı hesaplanmıştı ve hava kuvvetleri ile yerdeki Ukrayna kuvvetleri hedef alındı. Bu tip harekat birkaç istikametten birden başlatıldı. Kuzey’de Çernobil Santrali ele geçirildi. Rusya’nın amacı, bir an önce Kiev’i ele geçirerek, kendi şartlarını kabul ettirmekti. Sonrasında Ruslar, Ukrayna’nın merkezine uzak tüm Karadeniz kıyılarını ele geçirmek ve Azak Denizi’ni Rus gölü haline getirmek peşine düştüler. Özetle, Rus Ordusu sanıldığı kadar güçlü değildir, önemli zafiyetleri vardır.

Rusya’nın askeri harekâtının arkasındaki başarısızlığın asıl nedeni, ABD’nin uzaya dayalı sistemler alanındaki üstünlüğüdür. Haberleşme ve yönlendirme sistemleri felç olmuş bir ordunun uçakları hedeflerini bulamaz, kör bir şekilde uçar. Bu avantajı düşmanına karşı kullanan ülke de rakibini savaş alanında kolayca avlar. Şu ana kadar Ukrayna’nın Batılıların sağladığı teknoloji ve operatörlerin desteğinde Rus ordusuna önemli zayiatlar verdiğini izliyoruz. Bu zafiyeti aşmak için Ruslar, Donbass’taki daha dar bir cephede kuvvet yoğunluğu oluşturarak, kolay bir zafer arıyorlar. Savaşın sonunda kaybetse bile Putin kendi zaferini ilan edecek ama siyasi bir çözüm ve gerçek bir barış olmayacak. Batı yaptırımları Rusya’yı çökertene ya da rejim değişene kadar bitmeyecek.

Rus işgali daha ilk günlerinde Elon Musk’ın Starlink ile Viasat uydu iletişim ağı Moskova’nın siber kabiliyetlerini durdurduğunda, Ukrayna direnişi görünür hale geldi. Rus ordusu tökezlemeye başladı. Rus birlikleri ancak bir hafta içinde sınırı geçebildi. Starlink’in uzaya-dayalı internet hizmetleri ve yüzlerce terminali Ukrayna’ya hizmete başladı. Starlink’i sadece Ukrayna vatandaşları ve hükümetini dış dünyaya irtibatlama ve ekonomiye katkısı yanında ülke ordusunun desteklenmesinde de kullanıldı. Kurulan ağ, askeri haberleşme yanında Ukrayna drone’larının ve füzelerinin güdülmesinde de kullanıldı. Starlink yapısı içinde Alçak Dünya Yörüngesinde küçük antenler ve şifreli sinyaller kullanan binlerce uydu var. Şimdiye kadar Rusların karıştırma faaliyetleri büyük ölçüde başarısız oldu.

Diğer yandan, ticari uydu sistemleri Ukrayna’da da etkinliğini ispatladı. Daha önemlisi birkaç, süper yetenekli, saldırılması zor uydu yerine; daha küçük, daha az pahalı uyduların oluşturduğu ağın etkinliği test edildi. ABD Uzay Kuvveti, bu dersi şimdi geleceğin savaş senaryolarına uygun kabiliyetlere dönüştürüyor.

Rusya’nın sonraki tepkisi “eğer (teknolojiyi) yenemiyorsan, ona katıl” şeklinde oldu. Ruslar, 2024 başında Ukrayna topraklarında Starlink kullanımına sızmaya başladılar. Elon Musk, SpaceX’in Ruslara giriş veya terminal sağladığı iddialarını yalanlamak zorunda kaldı. 19 Şubat 2024’de Ukrayna Savunma Bakan Yardımcısı Mykhailo Fedorov bir televizyon programında Rusların SpaceX ağına girmelerini nasıl durduracakları üzerinde çalıştıklarını açıkladı.

Rusların sayısal üstünlüğü ve kabiliyetlerindeki asimetri karşısında Batılıların Ukrayna’da taktiği Kelebek Taktiği olarak adlandırılıyor. Kelebek Etkisi, bir sistemin başlangıç verilerindeki küçük değişikliklerin büyük ve öngörülemez sonuçlar doğurabilmesine verilen addır. Kelebek, belirli bir istikamet gözetmeksizin uçarak, çevresinden azami fayda sağlamaya çalışır. Kelebek Taktiği ile savaşta herhangi bir istikamet özel olarak seçilmeksizin, küçük değişikliklerle azami sonuç verecek operasyonlar yaparak toplamda rakibe üstün gelmek hedeflenmektedir.

Aşındırma savaşı şeklinde süren çatışmalar da Ukrayna’nın Rusya karşısında başlangıçta nüfus, coğrafya ve silah tedariki gibi dezavantajları vardı. Batı Ukrayna’yı savunma ihtiyaçlarını tedarik etmeye çalışırken, Rusya’nın geniş coğrafyası ise ona silah transferinde sığınak sağlıyor.

Ukrayna savaş alanında insansız hava araçları kullanımı daha çok gündeme gelse de kara savaşlarında Rusların kullandığı taktik ve teknikler, II. Dünya Savaşı’ndan kalmadır. Bu duruma, piyadenin tankların himayesinde ilerlemesi taktiği, mayın temizleme teknikleri örnek olarak gösteriliyor. Hem Ukrayna hem de Gazze’de mühimmat eksiği ve sanayinin üretim taleplerine yetişme gayreti öne çıkıyor.

IISS raporuna göre, Ukrayna’daki savaşın başlangıcından Ocak 2024’e kadar Rusya 3000 tank kaybetti. Bu kadar çok tank kaybının nedeni olarak eski ve daha az yetenekli oldukları, depodan çıkarılıp acilen sahaya sürülmeleri gösteriliyor. Ruslar her ay sahaya 100 tank sürmek zorunda kalıyor ve bunu en fazla 3 yıl sürdürebilir. Bununla beraber Rus füze ve İHA’ları Ukrayna’da önemli etki yarattı. Kiev önemli sayıda araç kaybederken Batı yenilerini gönderiyor.

Ukrayna’nın karşı taarruzu Rus mayın tarlaları ve tahkimatı nedeniyle yavaş ilerledi. Ancak, Kiev’in Kırım ve Moskova’ya yönelik derin vuruşları büyük başarı olarak nitelendirildi. Ukrayna, Batı dünyasından gelen askeri yardımlar arasında yer alan ATACMS, HIMARS gibi taktik füze sistemleriyle cephe gerisindeki Rus Hava Kuvvetleri üslerini ve tesislerini vurabilmektedir. Ruslar ise zaman zaman taktik ve balistik füzelerle Ukrayna’daki kritik tesis ve merkezleri devre dışı bırakmayı amaçlayan taarruzlar gerçekleştiriyorlar.

Savaş başladığında Ruslar, büyük Sovyet ordusu şeklinde 40 km.ye varan uzunlukta tank, muharip taşıyıcı ve kamyon trafiği ile zor durumda kalmışlardı. Şimdi Ukrayna şehirlerini füze ve drone ile vurma taktiği izliyorlar. Rus keşif drone’ları Ukrayna hava savunmasının zayıf noktalarını tespit etmeye çalışıyor. Siber/elektronik ortamda, Ruslar başlangıçta Ukrayna birliklerinin kullandığı ViaSat haberleşmesini nakavt ettiler ama imdada Musk’ın Starlink’i yetişti. Ukrayna ve Batı, Ruslara göre daha hızlı yeni duruma adapte oldular. Batının en önemli avantajı yenilikler oldu.

Ukrayna ordusu, 2014 yılındaki işgal esnasında Kırım ve Doğu Donbass’ta büyük kayıplar vermişti. Ancak, sonrasında ordu reforme edildi ve cephede küçük birliklere inisiyatif verildi. Bu askerler mevziler arasında şiddetli taarruzlar yaptılar, drone kullandılar. Kurulan astsubay kolordusunun askerleri savaşmak için üst rütbelilerin kararını beklemedi.

Ukrayna’da Amerikan Abrams, Alman Leopard 2 ve İngiliz Challenger 2 gibi tanklar var ama tanklar savaşın stratejik gelişimini değiştirecek konumda değiller. Çünkü daha çok uzun menzilli ateşlere ve hava savunmasına ihtiyaç var. Tanklar, Rus savunmasının delineceği günü bekliyor.

Ukrayna’nın stratejik coğrafi hedefi Kırım ve özellikle Rus donanmasının olmazsa olmazı hatta Moskova için savaşın asıl gerekçesi olan Sivastopol........

© ABC Gazetesi