1961 yılında Yale Üniversitesi’nde psikolog Stanley Milgram, insanın otoriteye ne kadar itaat edeceğini ölçmek üzere tarihe geçen bir deney yaptı.
Katılımcılara, yanlış cevap veren “öğrencilere” artan voltajlarda elektrik şoku vermeleri söylendi. Gerçekte kimseye zarar verilmiyordu. Ama “deneyin devam etmesi gerektiğini” söyleyen bir otorite figürü, beyaz önlüğüyle katılımcıları yönlendiriyordu.
Sonuç çarpıcıydı; deneklerin e’i, karşısındakinin acı içinde bağırdığını duymasına rağmen otoritenin talimatıyla şok vermeye devam etti.

Milgram’ın deneyinde ortaya çıkan tablo insanlık için ibretlikti:
İnsanlar emir altında, vicdanlarını sessize alıyorlardı.
Korkudan değil sadece; otoritenin onayını “ahlaki aklama” olarak gördükleri için.

***

Aradan atmışdört yıl geçti, ama deneyin laboratuvardaki düzeni bugün siyaset sahnesinde yeniden kurulmuş durumda.
Fark şu ki, artık elimizde şok cihazı yok - yerine iktidarın gücü, medyanın dili ve bürokrasinin emir zinciri var.
Ve yine insanlar, “otorite böyle istiyor” diyerek vicdanlarını susturuyorlar.

Devlet yönetimlerinde, “emir demiri keser” anlayışı, Milgram’ın deneyindeki beyaz önlüğün yerini almış durumda.
Adalet........

© Yeniçağ