Arapçası “lâklâk”, Farsçası “legleg (leglek) olan leylek, fiziksel olarak çok belirgin özelliklere sahiptir. Uzun, düz, kırmızı gagası ve bacakları, siyah-beyaz tüyleriyle diğer kuş türlerine nispeten daha uzun 70 yıl kadar yaşayan leylekler en bilinen göçmen kuşlar arasındadır.

Türk Kültüründe Leylek imgesine ilkin Şu destanında, Makedonyalı Büyük İskender tarafından alınmak istenen Balasagun şehri ile ilgili kısımda rastlanır.

Bu destana göre Saka Hakanı Şu ile doğu seferine çıkan Büyük İskender’in orduları Fergana Vadisi’nde karşılaşır ve nihayetinde iki komutan anlaşır. Ardından Hükümdar Şu, Balasagun’a dönerek kalesini sağlamlaştırır ve burayı şehir hâlinde getirerek bir de tılsım koyar. Bu tılsım sayesinde leylekler bile bu şehre giremezler.

Leyleklerin 19 türü bilinse de beyaz leylekler ve siyah leylekler olmak üzere iki ana çeşidi vardır. Her iki tür de kış aylarında daha sıcak bölgelere göç eder. Beyaz leyleklerin insanlarla nesiller boyunca birlikte yaşamalarına karşılık, kara leylek bundan farklı olarak ormanlık alanlarda yaşayan, utangaç bir kuş olarak tanımlanır.

Türkiye’de nadir görülek kara leylek, Kastamonu’nun Abana ilçesindeki çay yatağında görüntülenmiştir.

Beyaz Leylek Kara Leylek

Yaklaşık 1 metre uzunluğunda ve 2 - 5 kg ağırlığında olup, kanat açıklığı 1,5 - 2 metreye kadar ulaşabilen leyleklerin, genellikle göl kenarları gibi sulak bölgelerde yaşadıkları balık, böcek, yılan, kurbağa ve çekirgelerle beslendikleri; yuvalarını çatı, baca, ağaç, direk gibi yüksekçe yerlere yaptıkları, sessiz bir kuş türü olmalarına karşılık, kur yaparken tıslama ve gaga sesleri çıkardıkları bilinir. Ülkemize havaların ısınmaya başladığı nisan ayı başında gelen leylekler, ağustos ayı sonlarında daha sıcak olan güney bölgelere göç ederler. Uzun mesafe yolcusu bu leylekler, Sahra Altı da denilen Orta-Güney Afrika’da ve Hindistan’ın güneyinde kışı geçirirler. İlkbaharda 500.000’i aşkın leylek, sürü halinde kuzeye, Anadolu, Avrupa ve Finlandiya kadar olan bölgelere göç ederek eski yuvalarına dönerler. Yollarını şaşıran, gruplarından ayrı kalan leylekler geç de kalsalar bir şekilde yuvalarına ulaşırlar.

İnsan dostu leyleklerin aile yapısı çok şaşırtıcı olup tek eşlidirler. Erkeği tam bir centilmendir. Dişisinden yaklaşık bir ay önce gelerek yuvayı tamir eder........

© Yeniçağ