Geçenlerde Filistin ile ilgili araştırma yaparken karşıma Filistin Türkmenlerine ait bir dernek çıktı. Dernek başkanına ulaştım. Başkan, Türkmen olduklarının farkında olduklarını ancak maalesef Türkçeyi unuttuklarını söyledi. Konuştukça çok şaşırmıştım. Filistin’de Türkmen olabileceğini tahmin ediyordum ancak bölgede bu kadar büyük bir Türk varlığının olduğundan habersizdim. Aslında mantıken de asırlarca Türk yurdu olan bu bölgede Türklerin olmaması imkânsızdı. Bu düşünceyle “Arap Coğrafyasındaki Türkmenler” başlığı altında bu yazıyı yazmaya karar verdim.

Yazıyı hazırlarken Prof. Dr. Metin Akar Hoca’nın 1993 yılında Türklük Araştırmaları dergisinin 7. cildinde yayımlanan makalesi dikkatimi çekti. Fas Arapçasında Osmanlı Türkçesinden Alınmış Kelimeler adlı makalesinde hoca, Arap coğrafyasında bulunan Türklerle ilgili şunları söylüyor:

“Arap dünyasında hâlâ Türk asıllı aileler mevcuttur. Bunların nüfusu; Irak’ta 2 milyon, Suriye’de 3.5 milyon, Mısır’da 1.5 milyon, Cezayir’de 1 milyon, Tunus’ta 500 bin, Suudi Arabistan’da 150 bin, Libya’da 50 bin, Ürdün’de 60 bin olmak üzere toplamda yaklaşık 8 milyon 760 bin civarındadır.”

Hocanın bu tespiti, beni bu konuya daha fazla vakit ayırmaya sevk etti. 1993 yılı için neredeyse 9 milyonluk bir nüfus çok büyük bir sayı. Üstelik Hoca burada Lübnan, Yemen ve Filistin gibi ülkelerden hiç bahsetmemiş. Biz de kollarımızı sıvayarak “Bismillah” diyoruz.

Irak ve Suriye Türkmenleri bilindiği için yazıyı uzatmamak adına bu ülkeleri es geçiyorum. Ancak Suriye Türkmenleriyle ilgili şu önemli noktayı belirtmek gerekiyor: Bilinenin aksine Suriye Türkmenlerinin yaşadığı bölgeler sadece Halep ve Bayırbucak’tan ibaret değil. Hama, Humus, Şam ve Dera şehirlerinin hem merkezlerinde hem de kırsal bölgelerinde on binlerce Türkmen yaşamaktadır. Hatta bu bölgelerde nüfusunun tamamı Türkmen olan köy ve kasabalar da bulunmaktadır.

Buradaki Türkmenlerin bir kısmı eski dönemlerden beri varlığını sürdüren topluluklardan oluşsa da bazı Türkmenler, Osmanlı döneminde yerleşenlerden veya daha sonra göç edenlerden oluşmaktadır. Özellikle eski bir Türk yurdu olan Golan Tepeleri’nin İsrail tarafından işgal edilmesinden sonra pek çok Türkmen, Suriye’nin iç kesimlerine göç etmek zorunda kalmıştır.

Suriye’den sonra haritaya göre ilerlediğimizde karşımıza Lübnan Türkmenleri çıkmaktadır. Lübnan, sosyolojik yapısı itibariyle her zaman dikkat çeken bir ülke olmuştur. Bu kadar farklı grupların arasında her ne kadar sesleri duyulmasa da Lübnan’da çok eski zamanlardan beri var olan Türkmen bir nüfus........

© Yeni Ufuk Dergisi