Yahudilerin Nazilerle hesaplaşmasından çıkarılacak dersler, dünya insanlarının soykırım suçlularını hukuki ve siyasi araçlarla izleme iradesini güçlendirebilir. Gazze savaşı barış sürecine devredildiğinde, o sürecin nasıl yürütüleceğine dair önemli saptamalarda bulunmak gerekir. Başlangıçta Netanyahu bütün sorunu Hamas’ın üzerine yıkmaya çalıştı. Ancak Hamas’ın olağanüstü diplomatik çabaları adil bir masanın kurulmasına katkıda bulundu. Bundan sonra sürecin Amerika Birleşik Devletleri, Filistin tarafları, Türkiye, Mısır, Katar ve sürece dahil olabilecek diğer aktörlerin ortak çalışmasıyla yürütülmesi şarttır.

Görüşmeler sürerken sivil alanda nelerin yapılacağı ve özellikle soykırım iddialarına karşı hangi tedbirlerin alınacağı asıl meseledir. İkinci Dünya Savaşı sonrası Yahudiler, varlıklarını ve haklarını güvence altına almak için bir dizi yöntem geliştirdiler. Bugün Gazze’de öne sürülen ağır ihlallerin sürekli insanlık gündeminde tutulması için Nazilere karşı uygulanan yöntemlerden dersler çıkarılabilir. Bu bağlamda, Nazilere yönelik takip ve hesap sorma süreçlerinin hangi başlıkları içerdiği netleştirilmelidir.

Devlet-organize yargı süreçleri, sivil ve kişi kaynaklı iz sürme ve belgeleme çalışmaları, istihbarat operasyonları ve yakalamalar, arşivleme ve tanıklık toplama merkezleri ile uluslararası hukuki norm üretimi, geçmişteki hesaplaşmanın ana hatlarını oluşturuyordu. Bugün bu yöntemlerin muadilleri, dijital çağın olanaklarıyla daha hızlı ve geniş ölçekte uygulanabilir hâle gelmiştir.

Aşağıda hukuki açıdan en ağır yükü taşıyan başlıkları, toplanması gereken delil türlerini ve kullanılabilecek uluslararası mekanizmaları özetliyorum.

A - Hukukî / iddianın ana başlıkları (ne için delil toplanmalı)

1. Öldürmeler, kitlesel ve sistematik cinayetler: Hedeflenen kişiler, tarihler, yerler ve önceden planlanma ya da örgütlenme izleri. Potansiyel savaş suçu, insanlığa karşı suç ve soykırım iddiaları bu başlık altında toplanır.

2. Soykırımın özel unsuru - kast (genocidal intent): Belirli bir halk grubunu tamamen veya kısmen yok etmeye yönelik niyetin kanıtı. Emirler, politik belgeler, resmi söylemler ve hedeflenen kalıp davranışlar niyetin kanıtı olabilir. Uluslararası adalet mekanizmaları soykırımda kast unsuruna büyük önem verir.

3. Zorla göç ettirme / nüfus transferi / yerinden etme: Sistematik........

© Yeni Şafak