Prof. Dr. Semih Güneri yazdı…

Adam arkeolog değil. Ama Moğolistan’da arkeolojik kazının âlâsını biz yaparız, kazma-kürek bizde, mal bizde, der gibi bir özgüven içinde. Alttan havalandırmalı arazi gömleğimizi ve kargo pantolonumuzu da çektik mi önümüzde kimse duramaz. Keşfeder atarız, der gibi bir özgüvenle. Evet, adam arkeolog değil. Tarihçi. Ama 2015 yazında Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ)’nin Moğolistan’da Tonyukuk tapınağı bölgesinde yapmaya başladığı arkeolojik kazıları sabote ederek yapıyorlar o kazı dedikleri şeyi. Peki, ne yaptı bu adam 2015’in yazında orada? DEÜ bilim takımının haftalarca çalışıp ortaya çıkardığı tapınak zemininin Moğol arkeologlar tarafından kazılmak suretiyle tahribini-talanını uzaktan seyretti. Adam parmak izi çıkan bir kiremit parçasını keşif zannetti. Bizim kazılar sırasında bulduğumuz ve yayınladığımız “kiremit kapağı pişmiş toprak obje”nin kendi keşifleri olduğu yalanını utanmadan çevresindekilerle paylaştı. O tapınakta yapılan sözde kazılar, tek kelimeyle tahrip-talan’dı. Mongol arkeologlar dolar üzerinden aldığı gündeliğe bakar. Yık desen yıkar, dağıtır. Yeter ki dolarlar gelsin. Bu adam, DEÜ bilim takımının gelecek yıla hazırlayıp bıraktığı alana, bir hafta sonra yanına avanesini de alıp çöküyor. Bilimsel bir amacı yok. Yok, çünkü arkeolojik formasyonu yok. Bana, yaptığı o kazılarla ilgili gelişim raporunu, ne keşfettiğini, kazıların somut sonuçlarının kitabını, bilemedin hakemli bir dergide çıkan bir kazı sonuçları makalesini göstersin, bu köşemden kendisinden özür dileyeceğim. Ders notlarından ürettiği, dipnotsuz kitaplarından söz etmiyorum.

Adamın tek amacı vardı, orada kazı yapıyor görünsün yeter. Ne anlar kazıdan, arkeolojik stil gelişiminden? Tapınak zemininin tahrip edilmiş olması umurunda değildi. Çünkü arkeolojiden anlamıyordu. O yıl, yanına aldığı diplomasında arkeolog yazan bir eleman ve Moğol arkeologlar ile birlikte “Tonyukuk hazinelerini” bulmak amacıyla tapınak zeminini darma-dağın ettiler. Bununla da kalmadı DEÜ bilim kurulunun orada “izinsiz, kaçak çalıştığı” yalanını günlük gazete haberleri yaptılar. Acizliğe bakar mısınız? Ve “DEÜ ekibi ata yadigârı tapınağı tahrip etti” yalan haberini yaydılar. İnanmayan açar arşivlere bakar. DEÜ ekibine tehditlerin arkası kesilmedi. DEÜ bilim kurulu boş durmadı. Adamı Rektörüne şikâyet etti. Akademik personel gibi davranması gerektiğini, aksi halde hukuk yolunu deneyebileceklerini adamın özel üniversitesinin rektörüne bildirdiler. Ve o günden sonra ne olduysa, DEÜ bilim takımına yönelik saldırılar, iftiralar “hoşafın yağının kesildiği” gibi, anında kesildi.

2001’de Bilge Kagan “hazineleri” de yazılı stellerin yakınlarında bir yerde bulunmuştu ya. Hesap o hesap. DEÜ takımı zaten o alanda elektro-manyetik araştırmalarını üç hafta önce yapmış bitirmişti. Olumlu bir sonuç alamamıştı. Hazine-mazine yoktu. Moğol arkeologlar tapınak zeminini kazmak suretiyle tahrip ederken bu adam ne yaptı? Yazılı stellerin önünde artistik resimler çekindi. Ne oldu peki? Bir şey bulunamadan çalışmalar bitti. Ama tapınak alanı delik deşik olmuştu. Ertesi yıl gene orada toplandılar. Gene eşelendiler. Sonuç gene aynı. Hepsi bu kadar. Bu arada, olan DEÜ bilim takımının 4 yıllık sözleşmesine oldu. Ekibin bütün planları suya düştü. Eğer bu tarihçi arkadaşın DEÜ’nün kazı alanına çökme girişimleri olmasaydı, bugün Tonyukuk tapınağı ayağa kaldırılmış olacaktı. Detaylar DEÜ takımının yayınladığı ‘Tonyukuk 2015’ adlı kitabında görülebilir. Kitabı dileyen akademisyenlere gönderebiliriz. Bu sonucun sorumlusu doğrudan o tarihçinin kendisidir. Harcanan devletin binlerce dolarına mı yanarsın? Verilen emeğin araya gitmesine mi? Tonyukuk yazılı stellerinin hâlâ bir harabe çöplüğü içinde dikilip durduğuna mı?

Aynı tarihçi arkadaşı 10 yıl aradan sonra bu kez gene Moğolistan bozkırlarında izliyoruz. Şovuna bıkmadan usanmadan devam ediyor. Arkeolog değil ama Ergenekon’u filân keşfederiz icabında, havasında bir özgüvenle bu kez Moğolistan Altaylarında karşımıza çıkıyor. Yola çıkmadan önce muhtemelen uyduyu........

© Veryansın TV