Cahitkilic54@gmail.com

YAZI ARŞİVİ

Her coğrafyanın kendine özgü yaşam biçimi ve kültürel değerleri vardır. Uzun yıllar hayranlıkla izlediğimiz, son yüzyıl içinde onlara benzemek için adeta çırpındığımız, zaman zaman özenti hastalığına gark olduğumuz Batı kültüründen ve silinmeye çalışılan ama bir türlü başarılamayan -iyi ki de başarılamayan- kendi kültürümüzden kimi örneklerle bazı gerçeklerin altını çizmeye çalışacağım bu yazıda…
***
Hayatını sizlere anlatacak değilim ama en azından doğduğu yer Stratford’taki ortaokulu bitirdiği bilinen ve Batı coğrafyasının kendine özgü kültüründen fışkıran William Shakespeare, kendi bulunduğu coğrafyanın günlük yaşamından yola çıkarak veya tarihî perspektifinden objektif açılar yakalayarak kimi zaman mizahî bir dille oyunlar yazmış, kimi zaman da toplumların ortak kaderi olan ve düştüğü yeri yakan trajedileri ustalıkla sahneleyerek gözler önüne sermiştir. Bir aşbaz ustalığıyla kendi coğrafyasının kültürünü leziz yemekler tadında kendi toplumunun önüne koymuştur.

Elbette ki inkârı mümkün olmayan büyük bir şair, büyük bir oyun yazarı ve oyuncudur. Taş düştüğü yerde ağırdır. Onun coğrafyasında ve toplumunda ağır taş olarak tanımlanabilecek tiyatro kültürü vardır; o da doğal olarak hünerini tiyatro sahnelerinde sergilemiştir…

Yazdığı oyunlar beş asırdır sahnelerden inmediği gibi, dünya tiyatrosunun ve hatta sinemasının baş yapıtları olarak da günümüzde yerini korumaya devam etmektedir…
***
Bu girizgâhtan sonra Mistik Doğunun kültürel değerlerine geçerken ne Horasan erlerini ne Tasavvufun Sultanlarını ne de İslâm dininin kutsiyetiyle Şark toplumlarının felsefesini harmanlayan bizlere münhasır filozofları anlatacağım!..

Mistik Doğu coğrafyasından cımbızla çekerek Karsı ve Karsın kültürel şahsiyetinde bizi, özümüzü, özümüzün kültür devlerinden birini mukayese yoluyla anlatmaya çalışacağım dilimin döndüğünce, edebî gücümün yettiğince…
***
Shakespeare’den tiyatro örneği verdik fakat biz Türklerin de üstünde yaşadığımız Mistik Doğunun da kendine özgü kültürü içinde tiyatro yer almamış olsa da, en az tiyatro sahneleri kadar önemli ve de özellikle geniş halk kesimleri içinde toy meclisleri, zaman zaman şahlar, padişahlar, hanlar, beyler katındaki işret meclisleri vardır. Bu meclislerde komedi, her ne kadar soytarılık (Farsçadan yaygın deyimiyle Lotuluk) olarak görülse de; az da olsa vardır. Geniş toplum kesimlerinin sosyal statülerine bakmaksızın bir araya geldiği bu meclislerin ağır topları, yüzyıllardır değişmeyen en önemli figürü; halk edebiyatının temel taşları olan halk âşıkları, bir başka deyimle halk ozanlarıdır.

Mistik Doğu, güncel yaşamdan kesitlerin verilmesinden çok........

© Tanyeri Haber